________________
તપસ્વીએ અહંકારથી પણ ખૂબ સાવધ રહેવું પડે છે. તે સાવધાની ન હોવાથી કેટલાક તપસ્વી તપના ઘમંડથી અન્યનો તિરસ્કાર કે નિર્ભર્સના કરતા જોવા મળે છે. તેવાને માટે તપશ્ચર્યા એ બીજાની ખીંસના કરવા માટેનો લીગલ રાઈટ બની જતી હોય છે. તપના ગર્વમાં અહંકાર બચી જાય છે અને તપનું તો પંચનામું જ થઈ જાય છે.
દેખાવમાં તપ અને માયાશલ્યને સારી સાઠગાંઠ હોય છે. અંતરની કપટવૃત્તિ ક્યારેક તપશ્ચર્યા જેવા પવિત્રતમ યોગનો પણ ભરડો લઈ લે છે. આવું બને ત્યારે સંસારક્ષયની સાધના સંસારવૃદ્ધિનું કારણ બની જતી હોય છે. માનસિક સ્તરે થયેલા પાપનો ક્ષય કરવા લક્ષ્મણા સાધ્વીજીએ ઘોર તપશ્ચર્યા કરી પણ મન માયાશલ્યથી દૂષિત રાખ્યું તો ઘોર તપ કરવા છતાંય દીર્ઘ સંસાર વધ્યો. બોલો, માયા કેવી મહામાયા છે! એ માયાની ઠગાઈથી બચવાનું ધારીએ એટલું સહેલું તો નથી જ.
તો, નિદાનશલ્ય કે આશંસાદોષથી લોભ તપયોગનું વશીકરણ કરે છે, ત્યારે મૃત્યુંજય જેવી ઘોર તપસાધના પણ લોભપિશાચના હાથનું એક રમકડું બની જાય છે. લોભકષાયગ્રસ્ત આદમી તપશ્ચર્યા જેવા અધ્યાત્મયોગનું પણ Commercialisation કરી નાંખે છે!
પ્રભુ ગૌતમ તપસ્વી હતા અને નિષ્કષાયતપસ્વી હતા.
સાતમું મદસ્થાન છે લાભ. સર્વવિરતિ અંગીકાર કરીને તુચ્છ કૂકા ભલે છોડ્યા, ખાનપાન તો ઊભાં રાખ્યાં છે ને!ભિક્ષામાં રોજ ઘેબર અને ઘારી; ખીર અને ખાજાં કે મોદક અને મિષ્ટાન્નની વિનંતિઓ થાય. જેમ ખાનપાન પ્રચુર મળે તેમ માનપાન પણ પ્રચુર મળે, પદ મળે, પ્રતિષ્ઠા મળે, પ્રભાવસંપન્નતા મળે, શિષ્યોની સંપદા મળે અને આવશ્યક તમામ ઉપધિ મળે સાદા ઢોરો પવછૂટ્ટા - એ ન્યાયે જેમ લાભ વધે તેમ લોભ વધવાની ઘણી શક્યતા છે અને મનગમતું ઝટ મળે ત્યારે અહંકારનો
–
ગૌતમ ગોષ્ઠિ (૪૭)
