________________
આપબડાઈના લવારા ઓકતું અભિમાની વ્યક્તિત્વ. પોતાની શ્રેષ્ઠતાનો શંખનાદ ફૂંક્યા કરતું પ્રચારક વ્યક્તિત્વ. સોમિલ બ્રાહ્મણ આયોજિત મહાયજ્ઞના વાડામાં સર્વજ્ઞ પ્રભુ વીરના વાવડ સાંભળીને અહંના આફ ચડેલું વ્યક્તિત્વ એ ઈન્દ્રભૂતિની કલ્યાણયાત્રાનું પહેલું સ્ટેશન છે. અહીંથી તેમની કલ્યાણયાત્રાનું મંગલ પ્રસ્થાન થયું.
પ્રભુવીરના સમવસરણના ફાટફાટ થતા ઐશ્વર્યની વચ્ચે, ઈન્દ્રભૂતિ ગૌતમ આવી ઊભા. સર્વજ્ઞ પ્રભુ વીરનાં માધુર્ય નીતરતાં વચનોથી તેમનો અહં મીણના ગોળાની જેમ પીગળી ગયો. પ્રભુ વીરનાં સમવસરણનું અફાટ ઐશ્વર્ય, પ્રભુ વીરનું અદ્ભુત દેહસૌંદર્ય અને નીતરતું વચનમાધુર્ય - આ ત્રણેયને કા૨ણે ઈન્દ્રભૂતિ પ્રભુથી આવર્જિત થઈ ચૂક્યા હતા. પ્રભુની સર્વજ્ઞતાનો સ્વીકાર કરવાની સજ્જતા તૈયા૨ થઈ ચૂકી. હવે તો સચોટ પ્રતીતિની તીવ્ર ઝંખના ઉદ્ભવ પામી. પ્રતીતિના માપદંડ માટે ઈન્દ્રભૂતિએ મનોગત આત્મવિષયક સંશયની ધારણા કરી. તેમણે પ્રભુની સર્વજ્ઞતાની સાબિતી મેળવવા, શબ્દસ્વરૂપે અભિવ્યક્ત કર્યા વિના, મનોગત સંશયને પ્રભુ સામે ધરી દીધો. આત્મવિષયક તેમનો સંશય જાણે સમવસરણના ભવ્ય અને દિવ્ય વાતાવરણમાં ‘કોઽહં'નો પ્રશ્નનાદ બની રહ્યો.
આ ક્ષણે ઈન્દ્રભૂતિને પ્રભુ વીરના શ્રીમુખેથી અનુત્તર સર્વશ્રેષ્ઠ આત્મજ્ઞાન લાધ્યું. વર્ણાદિ ગુણોને વરેલા પુદ્ગલનો એક જડ પિંડ હું નથી. પંચભૂતનું આ નશ્વર ખોળિયું તે હુંનથી. નામ અને રૂપની માત્ર કામચલાઉ ઓળખાણ તે હું નથી. માત્ર એક ભવની, જન્મથી મરણ સુધીની, યાત્રાનો પથિક તે હું નથી. સંબંધોનાં જાળાંથી ગૂંથાયેલો કોશેટો તે હુંનથી. જન્મ-જરા-મરણના ચાકડેચડેલો એક નૃષિંડ હું નથી.
* ગૌતમ મૌષ્ઠિ ૧૦૯
