________________
તેમણે ઘણો સમય સુધી કાગળ પર કલમ પકડી રાખી, પરંતુ એક અક્ષર પણ પાડી શક્યા નહિ. છેવટે તેમણે લાચારી સાથે એકરાર કર્યો : ‘‘ક્ષમા કરો, હું અજ્ઞાની છું. આ કોરા કાગળ જેવો છું. તેના પર જે અક્ષરો પાડવા હોય તે પાડો.”
અને ગુર્જીએફે પોતાની પાસે રોકાવાની તેને સંમતિ આપી.
'રોગી છું' આવી દેઢ પ્રતીતિ આરોગ્યપ્રદ ચિકિત્સા કરાવવા માટેની પ્રાથમિક શરત છે.
હું અજ્ઞાની છું' એવો અંતરંગ એકરાર એ જ્ઞાન સંપાદિત . કરવાનીખરી પાત્રતા છે.
આવી પાત્રતાનો પરિપાક ન થયો હોય અને જીવ કોઈની પાસે જ્ઞાન ભણવા જાય ત્યારે તે અને ભણાવનાર બને તકલીફમાં મુકાતા હોય છે. પોતાના અજ્ઞાનને અપ્રગટ રાખીને જ્ઞાન ભણવાનું કાર્ય વિકટ છે. પણ, માનકષાય આ વિકટ કાર્યને પણ આસાન બનાવી દે છે. જે અજ્ઞાન’માં ઘણુંબધું અપ્રગટ છે, તે અજ્ઞાનને ખુદને અપ્રગટ રહેવા દેવા માટે ચાલાકીપૂર્ણ ભારે જહેમત ઉઠાવવી પડે છે.
અજ્ઞાનને ઢાંકવું એટલે અંધકારને ઢાંકવો. અંધકારને મિટાવી શકાય, ઢાંકી કેવી રીતે શકાય? ઢાંકેલું અજ્ઞાન ગમે તે ક્ષણે પ્રગટ થઈ શકે છે.
સંસ્કૃત ભાષાનો તમન્ શબ્દ અંધકાર, અજ્ઞાન અને મોહ-એ ત્રણેયનું એકસાથે પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ચાલો, પ્રાર્થના કરીએ :
તમસો મા ચોતિયા
- ૧૦૬) ગૌતમ ગૌષ્ઠિ
–
