Shripal Rajano Ras

SR No.: 006082
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhogilal Ratanchand Vora
Publisher: Bhogilal Ratanchand Vora
Total Pages: 468
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 308

ખંડ ચોથે અનુમોદવું એ ત્રણેથી ગુણતાં ૧૮૦૦૦ ભેદ થયા. તે અઢારહજાર શીલાંગરથ કહેવાય છે. તે રથના ઘેરી થઈ યતિધર્મને નવમે ભેદ અજવાળ. યતિધર્મને દશમે ગુણ અકિંચન-પરિગ્રહત્યાગ છે. આત્માને અધિકારી કરે તે ચોથા ગુણસ્થાનકથી માંડી ચાદમાં ગુણસ્થાનક લગી હોય છે. તેને અધ્યાત્મ કહે છે. તેના જે જાણકાર હોય તેને અધ્યાત્મવેદી કહેવામાં આવે છે. તે અધ્યાત્મવેદીએ કહે છે કે જે મૂછ છે, તેજ પરિગ્રહને ભાવ છે. મતલબ કે પિતાની પાસે ખાવા પીવાનું કશું ન મળે; છતાં પણ દરેક વસ્તુની તરફ ઈચ્છા–મમતા રાખે તે પરિગ્રહધારીજ કહેવાય છે. તેમજ ધન, કુટુંબ, ઘર, વાડી, બગીચા વગેરે પોતાની પાસે વિદ્યમાન હોવા છતાં પણ તેની તરફ બીલકુલ મમતા નથી; તો તે પરિગ્રહ રહિત ગણાય છે. અર્થાત્ ઉપરનો આડંબર ધ્યાનમાં ન લેતાં અંતરની વૃત્તિ ધ્યાનમાં લેવી, કે ત્યાગી છે વા રાગી છે? જે સત્યપણે પરિગ્રહ છતાં તેની તે ભણું ત્યાગવૃત્તિ છે તે તે અકિંચનજ છે; માટે સંસા૨સાગરથી તરવા નાવ સરખા આ દશમેદવંત યતિધર્મને જ આદર કે જેથી શુદ્ધપણે કર્મનું શોધન થાય છે. આ દેશમાં પહેલા ક્ષમા ગુણના પાંચ ભેદ છે. તે એ કે-કેઈપણુ મનુષે આપણે ઉપકાર કર્યો હોય તે તે મનુષ્યનાં કડવાં-કઠીન વચન સહન કુરવાં, તે ઉપકાર ક્ષમા કહેવાય છે. જે મનુષ્ય આપણા કરતાં વધારે બળવાન-સત્તાવાન હોય તેથી આપણે તેના ઉપર કશું કરી શકીએ તેમ નથી; વાસ્તે તેના બેલ સાંખી રહેવામાંજ ભૂષણ છે; નહીં તે અપમાનને પ્રાપ્ત થવાશે, એમ સમજીને સામે જવાબ ન દેતાં ક્ષમાશીલ બને તે અપકારક્ષમા કહેવાય છે. ક્રોધનાં ફળ નઠારાં છે અને તેના વડે અનેક દુશ્મન ઉભા થતાં વિવિધ સંતા૫ પ્રાપ્ત થાય તે માટે દુર્વાકય ખમી રહેવામાંજ ફાયદે છે–એમ કર્મવિપાકનો ભય રાખવામાં આવે તે વિપાકક્ષમા કહેવાય છે. કઠીન વચનવડે પોતાના દિલને દુભાવે નહીં; એટલે કે વચન પરિસહ ઉપસર્ગ સહન કરે, સાવદ્ય પાપપૂર્ણ વચન બોલે તે વચનક્ષમા કહેવાય છે. કેઈ છેદનભેદન કરે તે પણ ચંદનને કાપતાં, વહેરતાં કે બાળતાં પણ પોતાની સુગંધ છેડે નહીં. તેની પેઠે આત્માને ધર્મ ક્ષમાજ છે. માટે ક્ષમાજ રાખવી એમ ગજસુકુમારની ગતિ ધારણ કરે તે ધર્મક્ષમા કહેવાય છે. આ પાંચ પ્રકારની ક્ષમા પૈકી પહેલી ત્રણ પ્રકારની ક્ષમાએ લેકિક સુખ દેનારી છે, અને પછીની બે ક્ષમાએ મોક્ષસુખને આપનારી છે.
(૨૧-૨૫ અનુષ્ઠાન તે ચાર છે, પ્રીતિ ભક્તિ ને વચન અસંગરે;