________________
૨૭૮
શ્રોપાળ રાજાને રાસ ત્રણ ક્ષમા છે દોયમાં, અગ્રિમ દોયમાં દોય ચંગરે, અગ્રિમ દોયમાં દેય ચંગરે.
સંવેગ. ૨૬ વલ્લભ સ્ત્રી જનની તથા, તેહના કૃત્યમાં જુઓ રાગરે, પડિમણાદિક કૃત્યમાં, એમ પ્રીતિ ભક્તિને લાગશે. એમ પ્રીતિ ભક્તિને લાગશે.
સંવેગ. ૨૭ વચન તે આગમ આસરી, સહેજે થાયૅ અસંગરે; ચકભ્રમણ જિમ દંડથી, ઉત્તર તદભાવે ચંગરે. ઉત્તર તદભાવે ચંગરે.
સંવેગ. ૨૮ વિષ ગરલ અનુષ્ઠાન છે, તહેતુ અમૃત્ત વલિ હોય; ત્રિક તજવા દોય સેવવી, એ પાંચ ભેદ પણ એયરે; એ પાંચ ભેદ પણ જોય,
સંવેગ. ૨૯ વિષકિરિયા તે જાણીએં, જે અશનાદિક ઉદેશરે; વિષ તતખિણ મારે યથા, તેમ એહજ ભવ ફલ લેશરે, તેમ એહજ ભવ ફલ લેશરે.
સંવેગ. ૩૦ અર્થ –ક્ષમાનાં ચાર અનુષ્ઠાન એટલે ક્રિયાઓ છે ને તેમાં છ આવશ્યક છે, એટલે કે શ્રાવકનું પ્રતિક્રમણ અને યતિની પગામ સજઝાય અતિચાર આલોચના વગેરે તે પડિકકમવશ્યક કહેવાય છે. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર સંબંધી કાઉસ્સગ કરે તે કાઉસ્સગ આવશ્યક કહેવાય છે. શક્તિ મુજબ પચ્ચખાણ કરવું તે પ્રત્યાખ્યાનાવશ્યક કહેવાય છે. આ ત્રણે આવશ્યકની અંદર પ્રીતિ-અનુષ્ઠાન છે. અને સામાયિક, ચઉવિસલ્થ એ બેઉ જિનાવશ્યકમાં તથા વાંદણાં દેવાં એ ગુરૂવંદનાવશ્યક એ ત્રણે આવશ્યકની અંદર ભકિત અનુષ્ઠાન છે. સિદ્ધાન્તાનુસારે પ્રવર્તાવું તે વચન અનુષ્ઠાન, અને સહેજે બની શકે તે અસંગાનુષ્ઠાન કહેવાય છે. આ ચારે અનુષ્ઠાન પિકીનાં આગળ કહેવામાં આવેલી પાંચ પ્રકારની ક્ષમાઓ પૈકી પહેલી ત્રણ ક્ષમાઓમાં પ્રીતિ અને ભકિત એ બન્ને અનુષ્ઠાનને સમાવેશ છે. માટે પાછળનાં બે અનુષ્ઠાન સુંદર માનીને અંગીકાર કરવાં. અનુષ્ઠાનનાં લક્ષણ શું હોય તે સમજમાં આવવા કહું છું કે પોતાની સ્ત્રી અને પોતાની માતા એ બન્ને સ્ત્રી જાતિ છે અને બન્ને ઉપર વહાલ પણ હોય છે; તથાપિ તે બેઉનાં કાર્યોની અંદર જુદા પ્રકારનો રાગ હોય છે. મતલબ કે સ્ત્રી ઉપર પ્રીતિરાગ અને માતા ઉપર ભકિતરાગ હોય છે. તે મુજબ પડિક્કમણ, કાઉ