________________
ખંડ ચોથો
૨૫ સત્ય છે, પણ રાજ્ય મેળવવાના ચાર ઉપાય છે–શામ, દામ, ભેદ, દંડ એ ચાર પૈકી જે શામ એટલે મીઠા વચનને ઉપયોગ કરવાથીજ કામ ફતેહ થતું હોય તે દંડ-શિક્ષાને ઉપગ શા માટે કરવું જોઈએ ? જે સાકર ખાવાથી જ પિત્ત શાંત થઈ જતું હોય તો પછી કડવી દવાઓ શા માટે કરવી જોઈએ?” આ પ્રમાણે રાજાનું બેલવું સાંભળી મંત્રીશ્વર બે -“અહે નાથ જ્યારે આપની બુદ્ધિ મહાન અને સમુદ્ર જેવી ગંભીર છે ત્યારે હવે ચતુર્મુખ નામના દૂતને શા માટે ન મોકલવો જોઈએ? તાકીદે મોકલો; કેમકે તે સામાદિ ચારે ભેદને જાણનાર અને વાચાળપણામાં ચતુર છે, જેથી કામ ફતેહ થશેજ.” આવું મંત્રીશ્વરનું કથન સાંભળી શ્રી પાળજીએ ચતુરમુખ હતને જે જે શિખવાડવું એગ્ય હતું તે તે શિખવાડીને (તે દૂતને) સુમુતે ચંપાનગરી ભણી રવાના કર્યો અને તે મજલ દરમજલ કરતા કેટલેક વખતે ચંપાપુરીએ જઈ પહોંચ્યા.
(ઢાલ ત્રીજીરાગ બંગાલ-કિસકે ચેલે કિસકે પૂત–એ દેશી.) અજિતસેન છે તિહાં ભૂપાલ, તે આગલ કહે દૂત
; સાહિબ સેવિયે. કલા શીખવા જાણી બાલ, જે તે મોકલી શ્રીપાલ, સા. ૧ સકલ કળા તેણું શીખી સાર, સેના લઈ ચતુરંગ ઉદાર, સા. આવ્યા છે તુઝ ખંધને ભાર, ઊતારે છે એ નિરધાર. સા. ૨
રણથંભ તો જે ભાર, ન ઠવીજે તે નિરધાર સા. લેકે પણ જુગતું છે એહ, રાજ દેઈ દાખો તુમેં નેહ. સા. ૩ બીજું પયપંકજ તસ ભૂપ, સેવે બહુ ભત્તિ અનુરૂપ સા. તુમેં નવિ આવ્યા ઉપાયો વિરોધ, નવિ અસમર્થ છે
તેહ શું શેધ. સાહિબ સેવિહેં. કિહાં સરસવ કિહાં મેરૂ ગિરિંદ, કિહાં તારા કિહાં
શારદચંદ; સાહિબ સેવિયે. કિહાં ખદ્યોત કિહાં દિનાનાથ, કિહાં સાયર કિહાં
છિલ્લર પાથ. સાહિબ સેવિયે. કિહાં પંચાયણ કિહાં મૃગબાલ, હિાં ઠીંકર કિહાં ૨૯
