________________
: ૨૨૪
શ્રીપાળ રાજાને રાસ
(દેહા છંદ.) મતિસાગર કહે પિતૃપદે, ઠવી બાળપણ જેણુ; ઉઠાવિયો તે તુજ અરિ, તે સહિ દિમણ. અરિ કર ગત જે નવિ લિયે. શકિત છતે પિતૃરજજ; લોક હસે બેલ ફોક તસ, જિ . શારદાન ગજજ. ૨ એ બલ એ ઋદ્ધિ એ સકલ સન્યતણો વિસ્તાર; શું ફળશે જે લેશે નહીં, તે નિજ રાજ ઉદાર. નૃપ કહે સાચું તેં કહ્યું, પણ છે ચાર ઉપાય; સામેં હોય તો દંડ , સાકરે પણ પિત્ત જાય. ૪ અહો બુદ્ધિ મંત્રી ભણે, દૂત ચતુરમુખ નામ; ભૂપ શીખાવી મોકલ્ય, પહોતે ચંપાઠામ.
અથ–મતિસાગરે વિનવ્યું કે-“મહારાજ સલામત ! આપશ્રીને " આપશ્રીના પિતાશ્રીની ગાદિપર તખ્ત નશીન કર્યા હતા; છતાં આપશ્રીના 'પિતરાઈ કાકારૂપ દુષ્ટ શત્રુએ પ્રદીપ્ત અહંકાર સાથે પદવષ્ટ કરી આપ નામવરની રાજધાની કબજે કરી લીધી છે. જો કે તે વખતે તો આપનું વય પાંચ વર્ષનું હોવાથી તથા તેને પરાજય કરવાના બળવત્તર સાધન ન હોવાથી જતું કરવા જેવું હતું પરંતુ અત્યારે તે સર્વ પ્રકારે શત્રુના દાંત પાડી શકે તેવા સ્તુત્ય શક્તિમાન છે, તે આવા સમયમાં જે નરવર શત્રુના હાથ ગયેલું રાજ્ય પાછું પિતાને હાથ ન મેળવે તેની જગતમાં અવશ્ય આસો માસના ફોકટ ગાજતા ને ઘટાટેપ બતાવવા વરસાદની પેઠે હાંસી થાય અને બળ પણ નકામુંજ ગણાય. મતલબ એજ કે ઘટાટેપ કરી ગાજતા છતાં જે વરસાદ વરસી લોકોને (પૂરતું પાણી છતાં) પાણી ન આપે તો તેને આડંબર નકામેજ કહેવાતાં લકે તેની મશ્કરી જ કરે એ સ્વભાવિક નિયમજ છે; માટે આપ પણ હવે તે આવા અવર્ણનીય આડંબર છતાં ઉદાર સ્વરાજ્યને શ ના હાથમાંથી લઈ સ્વાધીન નહીં કરશે તો આ બળ, આ ઋદ્ધિ અને વિશાળ સૈન્યનું શું ફળ પ્રાપ્ત થશે ? કશું નહીં? ૧ આવાં મંત્રીશ્વરનાં વચન સાંભળી શ્રીપાળજીએ કહ્યું, તમે કહ્યું તે
૧ આ સંબંધ એજ બંધ આપે છે કે કાર્યને ફતેહ પહોંચાડવાની પોતામાં શકિત હોય તે છતાં કાર્યને ફતેહ કરવા બેદરકાર રહે છે તે ખરેખર હાસ્યને પાત્ર ગણાય માટે શકિત પ્રાપ્ત થતાં શત્રુની ધર્મકરણીની અને પુન્યદાનાદિની તરફ પૂર્ણ પ્રકારે ધ્યાન દઈ. મળેલી શક્તિને સફળ કરવી.