________________
२०८
શ્રીપાળ રાજાના રાસ
સમજી
કેમકે મૂખને પ્રતિબેાધ દેવા જતાં વક્તાની મતિ પણ મુંઝાઈ જાય છે. (કુંભારના ટપલાને શરાણ ઉપર ચડાવતાં દણું થાય ખરૂ કે ? કદિ નહી !) એ માટે હું શ્રોતાજના ! સાવધાન થઇ મારા કથન ભણી કાન (ને ધ્યાન) દઈ સાંભળેા. કારણ જે શ્રોતાઓ મારા કથનના મમ શકે તેનેજ હું ... રીઝવી શકું છું. (પણ આડું જીવે કે હું કરે તેને રીઝવી શકતા નથી.) શાથી કે જે રસિક રસવેત્તા હોય તે શ્રોતા નવાં નવાં શૃંગાર વગેરે રસપુર્ણ શાખ્યાન સાંભળીને રંજન થાય, કવિકથનના આશય સમજે, પેાતાની સુજ્ઞતાવડે લક્ષ ભૂલે નહીં અને શંગારાદિ રસ સાંભળી હેયાપાદેય યથાયેાગ્ય આલંબન યેાજી દે; પરંતુ જે અજ્ઞાન શ્રોતા હાય તે તે વક્તાનાં ખેાતરણાં-ખાડ કહાડી હાસ્ય સાથ શ્રમ વિફળ કરે છે. આ કથામાં જેમ જેમ આગળ ધ્યાન દેવામાં આવે તેમ તેમ બહુજ રસ–આનદ પ્રાપ્ત થાય તેમ છે; માટે હવે તે શ્રીપાળચરિત્રના જે ઉત્તમ ગુણા છે તે કહેવામાં આવે છે.
(ઢાળ પહેલી-ધન દિન વેળા ધન ઘડી તેહ-એ દેશી)
રઢિયારે આવાસ ધ્રુવાર,
વયણ સુણે શ્રીપાલ સાહામણેાજી;
કમલપ્રભારે કહે એમ,
મયણાં પ્રતિ મુજ ચિત્ત એ દુઃખ ઘાજી.
વીટી છે એ પરચક્ર,
નગરી સધલાઇ લેાક હિલ્લેાલિયેાજી;
શી ગતિ હારશે ઈષ્ણુ ઠામ,
સુતને સુખ હૈ।ો બીજો ધેાલિયેાજી,
ઘણારે દિવસ થયા તાસ,
વાલિ’ભ તુઝ ગયા. દેશાંતરે જી; હજીય ન આવિ કાંઇ શુદ્ધિ,
જીવેરે માતા દુખણી કિમ નવિ મરે.
અ:-સાહામણા શ્રીપાળ કુંવર માતાના ઘર. અગાડી ણાંસુંદરી પ્રતિ માતુશ્રી જે વચન કહેતાં હતાં તે સાંભળવા આગળ ઉભા રહી સાંભળવા લાગ્યા. માજી કહેતાં હતાં કે
૧
૩
પહેાંચી મયમાટે મારા મારા મનમાં
