Shripal Rajano Ras

SR No.: 006082
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhogilal Ratanchand Vora
Publisher: Bhogilal Ratanchand Vora
Total Pages: 468
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 163

શ્રીપાળ રાજાને રાસ દુખિયા થઈયે તસ દુખેં, વયણ સુકોમળ રીતિ અનુક્રમે વશ કીજિયે, ન હાય પરાણે પ્રીતિ. યુરત ઈમ ચિતમાં ધરી, કરે અનેક વિલાપ; મુખેં રૂવે હઈડે હસે, પાપ વિગેરે આપ.
અર્થ – કવિ વિનયવિજયજી કહે છે કે “પ્રિય પાઠકે ! કુંવર શ્રીપાળજીની બીના તે આ પ્રમાણે બની, પણ કુંવરને દરિયામાં નાખ્યા પછી વહાણની અંદર શું બીના બની, તે વાત હવે શ્રવણ કરે.” કુંવર દરિયામાં પડવાથી નામ ધવળ (ઉજળ) છતાં કાળા હૈયાવાળો ધવળ (હેલ) સાતે ધાતુ સહિત રાજી થયે. એટલે કે રસ, લેહી, માંસ, મેદ, માંસપેસી, હાડ, શુક (વીર્ય) એ સાતે ધાતુ સહિત સંયુતલ હર્ષવંત થયે; અને મનમાં ચિંતવવા લાગ્યું કે “મારા ચડિયાતા ભાગ્યથી માટે આરામ થયો અને એક પળમાં વગર આષધે ન મટી શકે એવો વિષમ વ્યાધિ નાશ પામી ગયો. હવે એ ધનને એ બનને સુંદરીઓ તથા એ સાહેલીને સાથ તે સર્વે, મારે પરમેશ્વર પાસરે હોવાથી મને તેણે હાથે હાથ આપ્યાં, માટે જુઠી માયા-પટરચના કેળવીને એ બને સ્ત્રીઓને રીઝવી તેઓના મન હાથ કરી લઈ સંસાર સફળ કરૂં; કેમકે દુ:ખીયા મનુષ્યનું દુઃખ જોઈ દી થઈએ અને મૃદુ-નમ્ર વચન બેલી અનુક્રમે (રફતે રફતે) વશ કરિએ તે ધારેલી ધારણું પાર પડે, કારણ કે પ્રીતિ મરજી મુજબ વર્તવાથી થાય છે–પરાણે (પ્રીતિ). થતી જ નથી, માટે હવે તેમ કરૂં તો ફતેહના ડંકા થાય.” આવી રીતને દુર્ત ધવળ શેઠ મનમાં નિશ્ચય કરી મેઢેથી રેત, હઈયામાં હતો અનેક તરેહના વિલાપ કરવા લાગ્યો અને કરેલાં પાપને લીધે પોતાના પાપી આત્માને વગેવવા લાગ્યો કે -
(૧-૬) (ઢાળ ત્રીજી-રહે હે રથ ફેર રે-એ દેશી.) જીવ જીવન પ્રભુ યિાં ગયારે, દિયે દરિસણ એકવાર; સુગુણ સાહેબ તુમ વિનારે, અમને કોણ આધારરે. જીવ. ૧ શિર કુટે પીટે હિયું રે, મૂકે મોટી પિકરે;
હાલ કલેલ થયે ઘણેરે, ભેળાં હુ ઘણાં લોકરે. જીવ. ૨
૧ પાપી પાપ કરી હર્ષ પામે છે તે હર્ષ કાયમ રહે જ નથી. એતો પાપ પ્રગટ થતાં મહાન શેક આપનારજ નીવડે છે. પાપી પાપને છુપાવવા વધારે ડહાપણ વાપરવા હિલચાલ કરે છે, પણ તેવી હિલચાલજ તે પાપ માટે શંકાને સ્થાન આપી પિતાને ફસાવી પાડે છે, અને દુ:ખીયા અગાડી દુઃખીયા બની તેના દુ:ખમાં ભાગ લઈએ કે દિલાસે મળવા જેવો ઉપાય આદરિયે તે સ્વાર્થ સાધી શકાય છે; વગેરે આ સંબંધ બોધ આપી રહેલ છે,