________________
૬૩
અધ્યાત્મ ગીતા
ગાથા-૩૫ પછી યોગનો વિરોધ કરીને તે આત્મા અયોગીકેવલી થયો ત્યાં ચૌદમે ગુણઠાણે મેરૂપર્વત જેવી સ્થિરતા, અચળતા અને બાહ્ય સર્વ ભાવોની અસંગતા આ જીવે પ્રાપ્ત કરી. પાંચ હૃસ્વ સ્વરના ઉચ્ચારકાળ પ્રમાણ રહીને ભવોપગ્રાહી એવાં (એટલે કે અઘાતી એવાં) ચાર કર્મોને નિવારીને આ જીવ પોતાનું કામ પરિપૂર્ણ કરનારો થાય છે. || ૩૦ ||
વિવેચન :- આ ગાથામાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી આ જીવ શું શું કામો કરે છે? તેનું વર્ણન છે. કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી પોતાનું જેટલું આ મનુષ્યભવનું આયુષ્ય હોય તેટલું તેરમા ગુણઠાણે જીવન જીવે છે. ધર્મદશના આપવા દ્વારા વચન યોગથી, ગામાનુગામ વિહાર કરવા રૂપે કાયયોગથી, અને દૂર દૂર દેશમાં રહેલા મન:પર્થવજ્ઞાની સાધુમહાત્માઓએ તથા રૈવેયક અને અનુત્તરવાસી દેવોએ મનથી પુછેલા પ્રશ્નોના ઉત્તર આપવા રૂપે મનયોગથી એમ ત્રણ પ્રકારના યોગનો ઉપયોગ કરતા છતાં આ ભૂમિતલ ઉપર વિચરે છે.
જયારે પોતાનું માનવભવનું આયુષ્ય પૂર્ણ થવા આવે એક અંતર્મુહૂર્ત બાકી રહે ત્યારે અન્તિમકાળ જાણીને પ્રથમ આયોજિકાકરણ કરે છે. ત્યારબાદ યોગનિરોધ કરે છે.
પ્રથમ બાદર મનયોગ, પછી બાદર વચનયોગ, પછી બાદર કાયયોગનો વિરોધ કરે છે (યોગ અટકાવે છે) ત્યાર પછી સૂક્ષ્મ મનયોગ, સૂક્ષ્મવચન યોગ અને છેલ્લે સૂક્ષ્મ કાયયોગને પણ અટકાવે છે અને મેરૂપર્વત જેવા અતિશય સ્થિર થઈ જાય છે યોગ અટકાવાથી યોગનિમિત્તે થતો કર્મનો બંધ તથા કર્મોની ઉદીરણા અટકે છે. માત્ર શેષકર્મોનો ઉદય અને સત્તા જ બાકી રહે છે.
ત્યાં જે કર્મો ઉદયમાં છે તેને ઉદયથી અનુભવીને ક્ષય કરતો અને જે કર્મો ઉદયમાં નથી પણ સત્તામાં છે તે કર્મોને તિબુકસંક્રમથી ઉદયવાળી કર્મપ્રકૃતિઓમાં સંક્રમાવીને ભોગવવા દ્વારા તે કર્મોનો પણ
