________________
અધ્યાત્મ ગીતા
વર્તવા પણું, અને તે જ ગુણોને ધારી રાખવાપણું આવા આવા પ્રકારની ગ્રાહકતા, રક્ષકતા, વ્યાપકતા અને ધારકતા એમ અનંત ગુણધર્મોને ધારણ કરવાવાળો આ ગુણમય આત્મા છે.
ગાથા-૪-૫
(૬) વાન-તામ-વત-મોજ-૩૫મો તળો ને વ્યૂહૈં – તથા વળી આ આત્મા અનંતદાનગુણ, અનંત લાભગુણ, અનંત બલ (વીર્ય) ગુણ, અનંત ભોગગુણ, અને અનંત ઉપભોગગુણ એમ અનંત ગુણોનું જાણે ઘર બન્યો હોય તેવો છે. આ પરમાત્મા પોતાના જ ગુણો પ્રગટ કરીને પોતાના આત્માને જ આપનાર છે. તથા તેનો જ લાભ મેળવનાર છે. તેમાં જ પોતાનું વીર્ય વાપરનાર છે અને સતત આ ગુણોનો જ ભોગ ઉપભોગ કરનાર છે.
આવા આવા સ્વરૂપવાળો આ એક એક આત્મા છે. તેને બરાબર સ્વરૂપથી ઓળખીએ. જાણીએ. અને તેની સાચી મૂળ અવસ્થા પ્રાપ્ત કરવા પ્રયત્ન કરીએ. ॥ ૪ ॥
संग्रहे एक आधा वखाण्यो, नैगमे अंशथी ते प्रमाण्यो ।
વીને,
दुविध व्यवहार नय वस्तु अशुद्ध वळी शुद्ध भासन प्रपंचे ॥ ५ ॥
ગાથાર્થ :- સંગ્રહ નયની દૃષ્ટિએ આખો એક અખંડ આત્મા છે. નૈગમ નયની દૃષ્ટિએ આ આત્મા ઘણા અંશોવાળો છે. વ્યવહારનયથી વસ્તુતત્ત્વનો વિચાર કરતાં અશુદ્ધ અને શુદ્ધ એમ બે પ્રકારનો આત્મા છે. આમ ભાષિત થાય છે. || ૫ ||
વિવેચન :- આત્મા નામના દ્રવ્ય ઉપર ગ્રંથકારશ્રી સાત નયો ઉતારે છે. એક એક નયથી આત્મા કેવો છે તે સમજાવે છે. ત્યાં સૌથી પ્રથમ સંગ્રહનયથી આત્મા કેવો છે તે કહે છે.
