________________
અધ્યાત્મ ગીતા ગાથા-૪૬-૪૭
૮૫ મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન આ બન્ને જ્ઞાનો ઇન્દ્રિયોની સહાયથી થાય છે માટે પરોક્ષજ્ઞાન છે. આ જગતમાં જાણવા જેવાં તત્ત્વો નવ છે. ચેતનાવાળો જે પદાર્થ તે જીવ, ચેતના વિનાનો જે પદાર્થ તે અજીવ, સાંસારિક સુખ આપે એવાં કર્મો તે પુણ્ય, દુઃખ આપે તેવા કર્મો તે પાપ, આ આત્મામાં કર્મોનું આગમન જેનાથી થાય તે આશ્રવ, આવેલાં કર્મોનું આત્માની સાથે એકીકરણ જેનાથી થાય તે બંધ.
આવતાં કર્મોનું જે રોકાણ થાય તે સંવર. અંશે અંશે કર્મોનો જે નાશ કરવો તે નિર્જરા, સર્વથા કર્મોનો જે નાશ કરવો તે મોક્ષ. આમ નવ તત્ત્વો જ્ઞાની ભગવંતોએ શાસ્ત્રોમાં જણાવ્યાં છે તેની શ્રદ્ધા કરવી તે સમ્યગ્દર્શન. તેનો અભ્યાસ કરવો તે સમ્યજ્ઞાન અને તેમાં કહ્યા પ્રમાણે હેયનો ત્યાગ અને ઉપાદેયનો સ્વીકાર કરવો તે ચારિત્ર. આમ આ ત્રણ ગુણો એ રત્નગયી સમજવી.
જીવદ્રવ્ય જ્યારે પોતાના ગુણોમાં વર્તે ત્યારે શુદ્ધ દ્રવ્ય કહેવાય અને જ્યારે વિષય કષાયની વાસનાથી વાસિત થાય ત્યારે પરદ્રવ્યને આધીન થયો હોવાથી અશુદ્ધ દ્રવ્ય કહેવાય. આમ સર્વત્ર વિવેક કરવો.
આ આત્માને પોતાના ગુણો પ્રાપ્ત કરવાની જે દૃષ્ટિ છે તે " નિશ્ચયનય જણવો અને તે ગુણો પ્રાપ્ત કરવા માટેના સાધનોને પ્રાપ્ત કરવાની જે દૃષ્ટિ છે તે વ્યવહારનય જાણવો.
આવા પ્રકારના શાસ્ત્રોના અભ્યાસી અને પરમાર્થના રંગી એવા મહાત્મા પુરુષો પોતે તો ભવસાગર તરે છે પરંતુ પોતાના શરણે આવેલા અન્યને પણ તારે છે માટે જૈનદર્શનમાં કહેલાં તત્ત્વોનો ઘણો જ સુંદર અભ્યાસ કરવો જોઈએ. એ જ સાચું તારક તત્ત્વ છે. તે ૪૬ /