________________
247 olid Graila (Evolution), 27 sis sls 24524ld (Accident) નથી, એ તો તેના સ્વાભાવિક તબક્કાઓમાંથી, ક્રમાનુસાર, સ્વાભાવિક રીતે સિદ્ધ થતી, એક તર્કબદ્ધ વસ્તુસ્થિતિ છે.
- શ્લોકનો છંદ : અનુષુપ (૪૨૧)
૪૨૨ दृष्टदुःखेजुद्वेगो विद्यायाः प्रस्तुतं फलम् । यत्कृतं भ्रान्तिवेलायां नाना कर्म जुगुप्सितम् ।
पश्चान्नरो विवेकेन तत्कथं कर्तुमर्हति ॥४२२॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ:
દષ્ટદુઃખેષ્યનુગો વિદ્યાયાઃ પ્રસ્તુત ફલમ્ | યસ્કૃત ભ્રાન્તિવેલાયાં નાના કર્મ જુગુપ્સિતમ્ |
પશ્ચાનરો વિવેકેન તત્કર્થ કર્તુમહતિ I૪રરા શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય
વિદ્યાયા: પ્રસ્તુત વૃદ્ધપુ –ાઃ (તિ); પ્રાન્તિવેતાયાં यत् जुगुप्सितं नाना कर्म कृतं, तत् नरः पश्चात् विवेकेन कर्तुं कथं અહંતિ ? I૪રરા શબ્દાર્થ : .
શ્લોકમાં બે સ્વતંત્ર વાક્યો આ પ્રમાણે છે :
(૧) વિદ્યાયા: પ્રસ્તુત નં () | પ્રસ્તુત એટલે દેખીતું, સાક્ષાત્, સંદર્ભ પ્રમાણેનું (Relevant); વિદ્યાનું પ્રસ્તુત ફળ તે છે. “તે” એટલે શું? કયુંકેવું ફળ? - ટૂંકવું –ાદ | ક્રેગ એટલે શોક, ચિંતા, અસ્થિરતા, અસ્વસ્થતા, ક્ષોભ, ઉશ્કેરાટ, કંટાળો, - આવી બધી વિવિધ અને અયોગ્ય લાગણીઓનો માનસિક અનુભવ. આવા કશા અનુભવનો સંપૂર્ણ અભાવ, એટલે “અનુગ”. દ્રષ્ટ-ટુ: એટલે દૈવવશાતુ, “પ્રારબ્ધનાં કારણે આવી પડેલાં દુઃખો. આવા સમયે ઉગ-રહિત અને સ્વસ્થ રહેવું, એ જ વિદ્યાનું, એટલે કે બ્રહ્મવિદ્યાનું પ્રસ્તુત, દેખીતું, અપેક્ષિત ફળ છે.
(૨) નટ પશ્ચાત્ વિવેન તત્ () તું 6 મતિ ? I ન– એટલે મનુષ્ય. વિવેન એટલે કે વિવેકબુદ્ધિ મળ્યા પછી, જ્ઞાન પામ્યા પછી. પશ્ચાત્ –
વિવેકચૂડામણિ | ૮૨૫
