________________
(૪) જ્ઞાત્વા તેવં મુખ્યતે સર્વપાશેઃ । (“દેવને, એટલે કે સદા દીપી રહેલા એવા બ્રહ્મને જાણ્યા પછી, સાધક સર્વ પ્રકારનાં બંધનોમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે.”) (૫) તે વ વિદ્વાન્ અમૃતો મવૃત્તિ । (“તે બ્રહ્મને જાણીને મનુષ્ય અમર બની જાય છે.”) (૬) ક્ષીળ: લેશે: ખમ્મમૃત્યુપ્રાળિઃ । (“સર્વ ફ્લેશોનો ક્ષય થતાં, જન્મ અને મૃત્યુ રહેતાં નથી.”)
(૭) જ્ઞાત્વા શિવં શાન્તિ અત્યન્તમેતિ । (“તે કલ્યાણસ્વરૂપ બ્રહ્મને જાણ્યા પછી, તે અનંત શાંતિને પામે છે.”)
(૮) સમાને વૃક્ષે પુરુષો નિમનોડનીશયા શોષતિ મુદ્ઘમાનઃ ।
जुष्टं यदा पश्यत्यन्यमीशं अस्य महिमानमिति वीतशोकः ॥ (‘શરીરમાં મગ્ન અને એનાથી ભ્રાંત મનુષ્ય અસહાય બનીને શોક અનુભવે છે; પણ અનાત્માથી ભિન્ન એવા ઈશનું જ્યારે તે દર્શન કરે છે ત્યારે, તે, શોક વિનાનો બનીને મહિમા પામે છે.”)
આ છે, શ્રુતિ અને સદ્ગુરુનો અનુભવ-ઉપદેશ. શ્લોકની છેલ્લી પંક્તિમાંનો હિ-શબ્દ શ્રુતિવચનની નિશ્ચયાત્મકતાનો નિર્દેશ આપે છે.
અને છેલ્લે, ક્યાં શવાકાર’ શરીર અને ક્યાં ‘શિવાકાર’ આત્મા ! શ્લોકનો છંદ : શિખરિણી (૩૯૭)
૩૯૦
स्वात्मन्यारोपिताशेषाभासवस्तुनिरासतः
स्वयमेव परं ब्रह्म पूर्णमद्वयमक्रियम् ॥ ३९८ ॥
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
સ્વાત્મન્યારોપિતાશેષાભાસવસ્તુનિરાસતઃ । સ્વયમેવ પરં બ્રહ્મ પૂર્ણમદ્રયમક્રિયમ્ ॥૩૯૮॥
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ
સ્વ-આત્મનિ ગોપિત-અશેષ-આભાસ-વસ્તુ-નિવસત: (બદ) સ્વયં અત્યં अक्रियं पूर्णं परं ब्रह्म एव (अस्मि इति अनुभूयते ) ॥ ३९८ ॥
શબ્દાર્થ :
મુખ્ય વાક્ય : (અö) સ્વયં પરં બ્રહ્મ (અસ્મિ કૃતિ અનુકૂયતે) । વિવેકચૂડામણિ / ૭૭૫
-
“હું
