________________
વિવિત્ત્તવેશશેવિત્વ અતિ: બનસંસત્િ । (૧૩, ૧)
(એકાંતપ્રદેશનું સેવન અને જનસમૂહ પ્રત્યે અણગમો) અને એક અંગ્રેજસાહિત્યકારે તો, આવો જ ભાવ સૂચવતી, આવાં શીર્ષકવાળી એક સળંગ નવલકથા જ લખી છે : "Far from maddening crowds !" સામાન્ય માણસ પણ જો, આ રીતે, ટોળાંના ત્રાસથી તોબા પોકારી ઊઠે તો, પછી, સાધક-સંન્યાસીની તો વાત જ શી કરવી ?
+
આમ, આ પાંચની શિસ્ત તો, યોગમાં પ્રવેશ ઇચ્છનારે સિદ્ધ કરવી જ
રહી !
શ્લોકનો છંદ : અનુષ્ટુપ (૩૬૮)
૩૬૯
एकान्तस्थितिरिन्द्रियोपरमणे हेतुर्दमश्चेतसः
संरोधे करणं शमेन विलयं यायादहंवासना ।
तेनानन्दरसानुभूतिरचला ब्राह्मी सदा योगिन
- स्तस्माच्चित्तनिरोध एव सततं कार्यः प्रयत्नान्मुनेः ॥ ३६९॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
એકાન્તસ્થિતિરિન્દ્રિયોપરમણે હેતુર્દમશ્વેતસઃ
સંરોધે કરણ શમેન વિલયં યાયાદહવાસના । તેનાનન્દરસાનુભૂતિરચલા બ્રાહ્મી સદા યોગિન
-સ્તસ્માચ્ચિત્તનિરોધ એવ સતતં કાર્ય: પ્રયત્નાભુનેઃ ॥૩૬૯॥
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ
इन्द्रिय-उपरमणे एकान्तस्थिति: हेतु:, चेतसः संरोधे दमः करणं, अहंवासना शमेन विलयं यायात्, तेन योगिनः सदा अचला ब्राह्मी आनन्द - रस- अनुभूतिः (મતિ), તસ્માત્ સતત પ્રયત્નેન મુને: વિત્તનિરોધ: વ ાર્ય: પ્રરૂદ્દશા શબ્દાર્થ :
શ્લોકમાં પાંચ સ્વતંત્ર વાક્યો આ પ્રમાણે છે :
(૧) ઇન્દ્રિય-૩પરમળે પાન્તસ્થિતિ: હેતુ: (મસ્તિ) । ૩પરમળ એટલે ઉપરિત, વશ કરવું, કાબુમાં રાખવું, નિયંત્રણ-નિગ્રહ કરવાં; ૩૫ + રમ્ - એટલે ૭૦૬ / વિવેકચૂડામણિ
