Page Text
________________
૨૨૪ विशोक आनन्दघनो विपश्चित् - સ્વાર્થ વૃત્તશ્ચિત્ત વિતિ नान्योऽस्ति पन्था भवबन्धमुक्ते
-ર્વિના વતત્તાવ મુમુક્ષોઃ . રર૪ છે. શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ : વિશોક આનન્દઘનો વિપશ્ચિતું
સ્વયં કુતશ્ચિત્ર બિભેતિ કશ્ચિત ! નાચોડસ્તિ પત્થા ભવબલ્વમુક્ત
-વિના સ્વતન્તાવગમ મુમુક્ષોઃ II ૨૨૪ . શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ વિશો: માનન્દનઃ શ્ચિત વિપશ્ચત્ વર્ષ कुतश्चित् न बिभेति, मुमुक्षोः स्व-तत्त्व-अवगमं विना भवबन्धमुक्तेः न अन्यः પ્રસ્થા: મતિ / રર૪ /
શબ્દાર્થ : મુખ્ય વાક્ય : ચિત્ વિપશ્ચત્ સ્વયે શત્ સ વિતિ | વિપશ્ચત એટલે વિદ્વાન-જ્ઞાની, રુથિન્ એટલે કોઈથી પણ. કોઈ પણ વિદ્વાન કોઈથી પણ ડરતો નથી, બીતો નથી, ભય પામતો નથી. મુમુક્ષો બચઃ પથાર ર અતિ | પથાર એટલે માર્ગ, પન્થ, રસ્તો. મુમુક્ષુ માટે, મોક્ષાર્થી માટે, બીજો કોઈ માર્ગ નથી. શાના માટે ? મોક્ષ માટેસ્તો ! મવશ્વમુ: સંસારનાં બંધનમાંથી છૂટવાનો એક જ માર્ગ છે, તો તે ક્યો? સ્વ-તત્ત્વ-અવયા વિના - તત્ત્વ એટલે સ્વરૂપ, અને અવામ એટલે જ્ઞાન, પોતાના સ્વરૂપનાં જ્ઞાન સિવાય બીજો કોઈ માર્ગ). પેલો જ્ઞાની (વિપશ્ચત) કેવો છે? બે વિશેષણો : (૧) વિશો શોકરહિત, શોક-વિનાનો, જેનો શોક ચાલ્યો ગયો છે, તેવો વિતિ: શો: યય : . અને (૨) માનન્દઘનઃ - આનંદસ્વરૂપ બની ગયેલો. (૨૨૪).
અનુવાદ : શોકરહિત અને આનંદસ્વરૂપ બની ગયેલો કોઈ પણ જ્ઞાની પોતે કોઈથી પણ ભય પામતો નથી. મુમુક્ષુ માટે, તત્ત્વરૂપ આત્માના જ્ઞાન વિના, સંસારનાં બંધનમાંથી છૂટવા માટે બીજો કોઈ માર્ગ નથી. (૨૨૪)
ટિપ્પણ : મવવિધઃ એટલે સંસારનું બંધન. સંસાર એ બંધન' એટલા માટે બને છે કે એની સાથે મૃત્યુ જોડાયેલું છે. એટલે, હકીકતમાં, તો સંસારનું બંધન એટલે મૃત્યુનું બંધન, જેના વિશે આપણે ગયા શ્લોકમાં ચર્ચા કરી છે. આમ, બીજા શબ્દો પ્રયોજીએ તો, ભવ-બંધનમુક્તિ એટલે મૃત્યુ, બંધન-મુક્તિ, અને એટલે જ, ગયા શ્લોકનો શબ્દ પ્રયોજીએ તો, સાધક મુમુક્ષુએ “વિમૃત્યુ થવાનું છે. ત્યાં, ગયા શ્લોકમાં, “વિમૃત્યુ થવા માટે, નિરવરૂપનું સમ્યક જ્ઞાન અનિવાર્ય છે, એવું
વિવેકચૂડામણિ | ૪૧૫
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |