Page Text
________________
સર્વોચ્ચ આનંદની સ્થિતિ સાથે જે તાદામ્ય સાધે છે, તે જીવ પોતે જ આનંદમય કોશ બની રહે છે.
આ જ અનુસંધાનમાં સાધકે એ હકીકત ખાસ યાદ રાખવાની રહે છે કે સુષુપ્તિ અવસ્થાની ગાઢ નિદ્રામાં આવા પ્રગાઢ આનંદની અનુભૂતિ દરમિયાન જીવ, સતત તમોગુણવાળી વૃત્તિના પ્રભાવ તળે હોવાથી, વિવેકરહિત હોય છે અને તેથી તેનાં મન-બુદ્ધિ-ઇન્દ્રિયો વગેરે પણ તમોગુણના તમોમય પર્યાવરણથી આવૃત, આચ્છાદિત બની જાય છે, ઢંકાઈ જાય છે. સ્વાભાવિક રીતે જ, પરિણામ એ આવે છે કે પુણ્યો પાકતાં, પુણ્યશાળી વ્યક્તિઓ (વિનામ) પોતે જ (સ્વર્ય) આનંદરૂપ બની જતી હોય અને એ રીતે પ્રાણીમાત્ર (તનુકૃત–માત્ર:) આનંદમય બનીને (પૂવા), કશા પણ પ્રયત્ન વિના (પ્રયત્ન વિના) ભલે સારી પેઠે (સાધુ) આનંદની અનુભૂતિ કરતી હોય (નન્દતિ), તેમ છતાં, અંતે તો, આ પરિસ્થિતિમાં, સામ્રાજ્ય તો તમોગુણનું ન હોવાથી, જીવ, આ ક્ષણિક અને અલ્પજીવી આનંદાવસ્થામાં રાચે છે, અજ્ઞાનથી ઢંકાયેલો રહે છે અને જીવનનાં એકમાત્ર પ્રાપ્તવ્ય એવાં, આત્મદર્શનના અસીમ આનંદથી વંચિત રહી જાય છે.
શ્લોકનો છંદ : શાર્દૂલવિક્રીડિત (૨૦૦૯)
૨૧૦ आनन्दमयकोशस्य सुषुप्तौ स्फूर्तिरुत्कटा ।
स्वप्नजागरयोरीषदिष्टसंदर्शनादिना ॥ २१० ॥ શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ : - આનન્દમયકોશસ્ય સુષુમી સ્ફર્તિકટા.
સ્વપ્રજાગરયોરીષદિષ્ટસંદર્શનાદિના [ ૨૧૦ | શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય : માનન્દમયોચિ ૩ fi: સુપુ (વિ. મતિ), વનના રિયો: (1) ફણસંદર્શનાવિના રૂંવત્ (પૂત:) (મતિ) /રના
શબ્દાર્થઃ મુખ્ય વાક્ય : આનન્દ્રમયોગસ્થ ડે ર્તિઃ સુપુત (ઈવ મિતિ) | પૂર્તિ એટલે ફુરણ, પ્રભાવ, પ્રાક, આવિર્ભાવ, આવિષ્કરણ, ૩ય એટલે સ્પષ્ટ, તીવ્ર, સંપૂર્ણ, શ્રેષ્ઠ. આનન્દમય કોશનું ઉત્કટ ફુરણ તો સુષુપ્તિ અવસ્થામાં જ, એટલે કે ગાઢ નિદ્રામાં જ, થાય છે. તો પછી, બાકીની બે, સ્વપ્ર અને જાગ્રત-અવસ્થાઓમાં આ કોશનું સ્કુરણ કેવું હોય છે ? સ્વપ્નના રિયો: તુ વત્ પૂતિઃ (મતિ) | શત્ એટલે થોડું, ક્ષણિક, સામાન્ય, અલ્પ. આ બે અવસ્થાઓમાં તો આ કોશનું ફુરણ થોડુંક જ હોય છે. આવું કેમ? શા કારણે ? રૂણ-સંવર્ણન-વિના | રૂછ એટલે પોતાની અભીષ્ટ, ઇચ્છિત, મનગમતી, પ્રિય વસ્તુ. પોતાની પ્રિય વસ્તુની પ્રાપ્તિ અથવા દર્શન વગેરે થતાં, થવાને કારણે. (૨૧૦). અનુવાદ : આનન્દમય-કોશનું સ્પષ્ટ હુરણ તો સુષુપ્રિ-અવસ્થામાં જ થાય
વિવેકચૂડામણિ | ૩૯૩
| SR No. | 006075 |
| Book Title | Vivek Chudamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jayanand L Dave |
| Publisher | Pravin Prakashan |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 1182 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |