________________
કરવું પ્રતીક્ષા એટલે રાહ જોવી; વતપ્રતીક્ષા એટલે રાહ જોવાનું ઔચિત્ય; મુનિ માટે, પોતાનાં પિંડ જેવાં શરીરનું વિસર્જન કરવા બાબત રાહ જોવામાં ઔચિત્ય નથી.
આ મુનિ કેવો છે ? સદ્-માત્મનિ ગ્રહણ તિષ્ઠતઃ | સસ્વરૂપ બ્રહ્મમાં જ વિહરતો રહેતો; કેવી રીતે બ્રહ્મમાં રહેતો ? સલા પૂર્વ-મધ-આનન્દ્રમમાત્મના | સદા પરિપૂર્ણ અદ્વિતીય આનન્દસ્વરૂપે.
એનું શરીર કેવું છે ? –-માં-વિ-પટ્ટ એટલે ચામડી. વિટું એટલે મળમૂત્ર; ચામડી-માંસ અને મળમૂત્રનાં પિંડ જેવું શરીર; શાની પ્રતીક્ષા કરવાની નથી ? દેશ-ત્તિ-તિ-પ્રતીક્ષા | સ્થળ-સમયનાં ઔચિત્યની પ્રતીક્ષા કરવાની હોતી નથી. (૫૫૮) અનુવાદ :
સત્યસ્વરૂપ બ્રહ્મમાં સદૈવ પરિપૂર્ણ અદ્વિતીય આનંદ-સ્વરૂપે વિહરતા મુનિને, ચામડી-માંસ-મળમૂત્રનાં પિંડ જેવાં (પોતાનાં) શરીરનું વિસર્જન કરવામાં, સ્થળસમય વગેરેનાં ઔચિત્યની પ્રતીક્ષા હોતી નથી. (૫૫૮) ટિપ્પણ:
મનુષ્યનું આ શરીર એટલે શું ? ત્વક-માંસ-મળમૂત્ર અને હાડકાંનો માત્ર પિંડ ! Only a bundle of all such filthy things! એનો ત્યાગ ક્યારેક તો કરવાનો જ હોય છે, – આપણને ગમે કે ન ગમે તો પણ !
- શરીર એટલે આ ! ગંદી-ગંધાતી વસ્તુઓથી ભરેલો ચામડીનો કોથળો ! અને વાત છે “જીવન્મુક્ત બનેલા મુનિની ! આવો મહાત્મા, આવાં પિંડનાં વિસર્જન માટે શાની રાહ જુએ? એને વળી આવાં “શુભ કાર્ય માટે સ્થળ-સમયનું ઔચિત્ય શું અને એની પ્રતીક્ષા શી !
એને તો ખાતરી જ છે કે ગમે ત્યારે અને ગમે ત્યાં, આ મર્યપિંડનો વિનાશ તો થવાનો જ છે. અને આવાં વિસર્જન માટે કોઈ સ્થળ કે સમય ઉચિત-અનુચિત હોતાં જ નથી : એને માટે તો કોઈ મહારાજાનો ભવ્ય-પ્રાસાદ કે વેરાન જંગલ, અથવા બેસતું-નૂતનવર્ષ કે અંધારઘેરી કાળી-અમાસ; – બધું જ સરખું !
સત્યસ્વરૂપ બ્રહ્મમાં સદૈવ પરિપૂર્ણ અદ્વિતીય આનંદસ્વરૂપે વિહાર કરતો સર્વોત્કૃષ્ટ બ્રહ્મજ્ઞાની એવો જીવન્મુકત' તો, આવાં પિંડ જેવાં શરીરને, માત્ર એક ઉપાધિ તરીકે જ અત્યારસુધી નિભાવી રહ્યો હતો ! અને હવે આ શરીરનું વિસર્જન થવાથી, એને મન, શો ફેર પડવાનો હતો ! શરીરરૂપી ઉપાધિ સાથે, કે એના ફર્મા - ૭૧
વિવેકચૂડામણિ | ૧૧૨૧