________________
३०६
વ્યાખ્યાન સાહિત્યસંગ્રહ–ભાગ ૩ જે.
એકાદશ
રાક્ષસે પાસેથી પુત્રી હરિને જનકની પુરીમાં ગયો. અહીં કર્તાપદ ગુપ્ત છે તેને શોધવામાટે દશ વર્ષને અવકાશ છે.
સ્પષ્ટીકરણ–ાણેભ્યઃ એમાં બે પદ છે. રક્ષાનાં રૂચ. (રાક્ષસને સ્વામી) રાવણ જનકની પુત્રી સીતાને હરીને લંકામાં ગયો. ૩ श्यामौ तव स्तनावेतौ पिबन्ति सततं मुदा। । અને પર્વ મુ, કર્યા વર્ષની છે જ ! (મુ. ૪. મો.)
તેઓ હમેશાં હર્ષથી આ તારા કાળા બે સ્તનને પીએ છે અહીં કર્તા પદ ગુપ્ત રહેલ છે તેને શેધવાની મર્યાદા દશ વર્ષની છે.
સ્પષ્ટીકરણ–રામૈતા: (કાળા રંગના બીલાડા) એ શબ્દ અહીં કર્તા છે એટલે તે બિલાડાં આનંદથી પોતાની માતાના બે સ્તનનું પાન કરે છે. ૪ व्ययवासाः पञ्चशिरा, यरिवीनारिभूषणः। असिरोमा क्रियादुर्वः शङ्कलायनवीक्षणः ५॥
૨. ii.) વસ્ત્ર વગરનાં એટલે દિગંબર, પાંચ મસ્તકવાળા, વરિ એટલે કામદેવના શત્ર હીનામૂળ પક્ષીઓના સ્વામી ગરૂડના શત્રુ સર્પોરૂપી આભૂષણોવાળા, અસિતુલ્ય રેમવાળા અને ચંદ્ર સૂર્યરૂપ નેત્રવાળાં ૩ એટલે મહાદેવજી તમારું લ્યાણ કરે.
સ્પષ્ટીકરણ–આ લોકમાં જf, વનામૂવળ એ બે વિશેષણે મુશ્કે. લીથી ધ્યાનમાં આવે તેમ છે જ્યા: એમાં પદ છેદ કરવા જતાં પ્રમાદ થાય તેવું છે. જેમકે યાત્ત–૪: અને વ: એમ ત્રણ પદો એની અંદર છે તે સમજાય ત્યારે અર્થ કરવો સહેલ પડે છે. આ ઉદાહરણ પણ ક મનું જ છે. ૫ व्यामोहं तव भिन्दन्तु छिन्दन्तु दुरितानि च । ।
ી, જે નાનનિ વિવાદ છે દ II (K • • ના. ) તારા પુષ્કળ મોહને નાશ કરે, અને પાપાને છેદી નાખે. આ લેકમાં કર્તા ગુપ્ત રીતે રહેલ છે તેને જેઓ જાણે તે વિચક્ષણ ગણાય. - સ્પષ્ટીકરણ–આમાં (થા) એ કર્તા છે. ૩ મહાદેવ, રૂ બ્રહ્મા અને એ વિષણુ એ ત્રણે પદનો સમાસ થતાં પહેલી વિભક્તિનું બહુવચન વ્યા: થાય છે, તેને અર્થ એ ત્રણે જે તારા મહને અને પાપને નાશ કરે, એ પ્ર
