________________
સમાધિ-મરણના કેટ્લાક દૃષ્યંત :
એક સાધુ ભગવંતને પોતાના ગુરુ પ્રત્યે અપૂર્વ સમર્પણ હતું. આ એક ગુણના સિવાય એને કાંઈ આવડતું ન હતું. જ્યારે એમનો અંતિમ સમય આવ્યો ત્યારે બધા સાધુ એમને સમાધિ આપવા માટે એમણે નવકાર મંત્ર વગેરે સંભળાવવા લાગ્યા. પરંતુ એમનું મન નવકા૨માં સ્થિર થવાને બદલે તેઓ ક્રોધિત થઈ ગયા. એટલામાં એમના ગુરુ ત્યાં આવ્યા અને કહ્યું કે ‘‘તું મનને નવકારમાં સ્થિર કર.’’ ગુરુના પ્રત્યે સમર્પણ હોવાને કારણે એકપળનો પણ વિલંબ કર્યા વિના મુનિએ પોતાનું મન નવકારમાં સ્થિર કરી દીધું. મુનિના જીવનમાં ગુરુસમર્પણ હતું. માટે અંતિમ સમયમાં સમાધિ પ્રાપ્ત થઈ તેમજ એમની સદ્ગતિ થઈ.
સુરતની એક સાચી ધટના છે - એક ભાઈ દ૨૨ોજ પોતાના ઘરના ગેરેજમાં સાધુસાધ્વી ભગવંતોને ગરમ પાણી ઉકાળીને વહોરાવતા હતા. એક રાત્રે પતિ-પત્ની બંને સૂતેલા હતા. અચાનક મતિની છાતીમાં જોરથી દર્દ થવા લાગ્યું તેમજ જોર-જો૨થી શ્વાસ ચાલવા લાગી. એથી શ્રાવિકા સમજી ગઈ કે હવે એમનો અંતિમ સમય આવી ગયો છે. એણે કોઈને બોલાવ્યા વગર જો૨જોરથી નવકારમંત્ર સંભળાવવાનું શરૂ કરી દીધું. વચ્ચે-વચ્ચે તે પૂછવા લાગી કે તમે સાંભળી રહ્યા છો ? જવાબમાં હાં, મળવાથી તે વધારે તેજીથી નવકારમંત્ર સંભળાવવા લાગી. એમનો અવાજ સાંભળીને બાજુના રૂમમાં ઉંધેલા એના પુત્ર-પુત્રવધુઓ આવ્યા. શ્રાવિકાએ બધાને નવકારમંત્ર બોલવાનું કહ્યું. અને આ પ્રમાણે ત્રણ નવકા૨ પૂર્ણ થતાં જ એ ભાઈના પ્રાણ પંખેરું ઉડી ગયા.
આપ જ બતાવો આ મૃત્યુને શું કહેવામાં આવે ? સમાધિ મૃત્યુ જ ને. જો શ્રાવિકાની પાસે મૃત્યુ સુધારવાની કલા ન હોત તો અહીં-તહીં બધાને બોલાવવામાં તેમજ રડવામાં જીવની દુર્ગતિ થઈ જાત.
વિશેષ ધ્યાન આપવા યોગ્ય વાતો ઃ
પરિવારના લોકો એ વાતનું વિશેષ ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે જે જીવ જઈ રહ્યો છે એની સામે ક્યારેય રડવું નહી કે એમના ગયા પછી અમારું શું થશે ? અમે કેવી રીતે રહીશું ? વગેરે કાંઈ પણ કહેવુ નહી, કેમકે જે જઈ રહ્યા છે એના પરભવની આપણે ચિંતા કરવાની છે. જો એનો પરભવ બગડી ગયો તો એના જીવનું શું થશે ? તમારે તો અહીં જ રહેવાનું છે. તમે તો ગમે તેમ કરીને તમારું જીવન ચલાવી લેશો. માટે જવાવાળા જીવની સામે રડવું નહી. પરંતુ હિંમત રાખીને એમને નવકાર મંત્ર સંભળાવવો. ચારેય આહારનો ત્યાગ કરાવવો. બધા જીવોની સાથે ક્ષમાપના કરાવવી. તમે તમારા ઘરમાં એક દર્શનીય ઓઘો જરૂર રાખવો. જેને જોઈને તમે પ્રતિદિન સંયમની ભાવના તો કરવી જ. પરંતુ સાથે જ જ્યારે કોઈ મરણ
67