________________
nછો
- પથઇMIણ
૫
પ્ર.
પ્ર. પચ્ચખાણ એટલે શું?
પચ્ચખાણ એટલે પાપથી અટકવું. આત્માને સંયમ ગુણથી વિભૂષિત કરવાવાળી એક પ્રકારની ક્રિયા. પચ્ચકખાણના કેટલા ભેદ છે? પચ્ચક્ખાણના સંકેત, અદ્ધા વગેરે દસ ભેદ છે. સંકેત પચ્ચકખાણને સમજાવો? સંકેત એટલે ચિન્હ, એનાથી જે નિયમ કરવામાં આવે છે એને સંકેત પચ્ચકખાણ કહે છે. એનાથી મુઢિ સહિત (મુઢિ બંધ કરવી), ગ્રંથિ સહિત (ગાંઠ બાંધવી) તેમજ ઘર સહિત (ઘર આવવા સુધી) વગેરે ચિહ્નપૂર્વક આહારત્યાગનું પચ્ચકખાણ કરી શકીએ છીએ.
મુક્ટિસહિયં વગેરે પચ્ચકખાણનું મહત્ત્વ બતાવીને સ્પષ્ટ કરો? જ. આપણું મુખ એક રત્નોની તિજોરી છે. જે રીતે રત્નોના વેપારીને વારંવાર તિજોરી ખોલવી
પડે તો પણ એને ખુલ્લી નથી રાખતો. ઠીક એવી જ રીતે વારંવાર ખાવું પડે તો પણ મુખને પચ્ચખાણ દ્વારા બંધ કરવું ઉચિત છે. ખાઈને તેમજ પીને તુરંત જ મુક્રિસહિયંનું પચ્ચકખાણ લેવું અથવા હાથ જોડીને એક નવકાર ગણવો તેમજ જ્યારે ખાવું પીવુ હોય ત્યારે નીચે બેસીને મુઢિ બંધ કરીને ત્રણ નવકાર ગણવા કે મુઢિસહિયંનુ પચ્ચખાણ પારવુ, પછી ખાવ. આવુ કરવાથી એક મહિનામાં ૨૭ ઉપવાસનો લાભ મળે છે. એ પ્રમાણે ગંઠસી તેમજ ઘરસહિય પચ્ચખાણ પણ કરી શકીએ છીએ.
મુક્રિસહિયં પચ્ચકખાણ લેવા તેમજ પારવાનું સૂત્ર કયું છે? જ. મુક્ટિસહિયં પચ્ચકખાણ લેવાનું સૂત્ર-મુદિસહિયં પચ્ચખ્ખાઈ અન્નત્થણાભોગેણં, સહસાગારેણં,
મહત્તરાગારેણં, સવ્વ સમાવિત્તિયાગારેણં વોસિરઈ (વોસિરામિ) મુષ્ટિસહિયં પચ્ચકખાણ પારવાનું સૂત્ર-મુઢિસહિયં પચ્ચખાઈ ફાસિએ, પાલિએ, સોહિએ,
તિરિએ, કિટ્ટિએ, આરાહિએ જં ચ ન આરાહિએ તસ્સ મિચ્છામિ દુક્કડમ્ પ્ર. અદ્ધા (કાળ) પચ્ચકખાણના કેટલા ભેદ હોય છે? કયા-કયા?
અદ્ધા (કાળ) પચ્ચક્ખાણના દસ ભેદ હોય છે. (૧) નવકારસી (૨) પોરસી (સાહપોરસી) (૩) પુરિમુઢ (અવઢ) (૪) એકાસણા (બિયાસણા), (૫) એકલઠાણ (૬) આયમ્બિલ (૭) અભૂતૐ (ઉપવાસ) (૮) ચરિમ (દિવસચરિમ આદિ) (૯) અભિગ્રહ (૧૦) વિગઈ.
