________________
મનુષ્ય ના રહેવાના ૧૦૧ ક્ષેત્ર હોવાથી મનુષ્યના પણ ૧૦૧ ભેદ હોય છે. મનુષ્યમાં સમૂર્છાિમ પર્યાપ્તના ભેદ નથી હોતા, કેમકે બધા સમૂર્છાિમ મનુષ્ય અપર્યાપ્ત જ હોય છે. આથી જ મનુષ્યના સમૃમિ અપર્યાપ્ત, ગર્ભજ પર્યાપ્ત અને ગર્ભજ અપર્યાપ્ત આ પ્રમાણે પ્રત્યેકના ૩-૩ ભેદ છે. એટલે કે ૧૦૧ x ૩ = ૩૦૩ ભેદ થયા.
કર્મભૂમિ - જબૂદ્વીપ ભરતક્ષેત્ર સમૂર્છાિમ અપર્યાપ્ત મનુષ્ય જંબૂદ્વીપ ભરતક્ષેત્ર ગર્ભજ અપર્યાપ્ત મનુષ્ય જંબૂદ્વીપ ભરતક્ષેત્ર ગર્ભજ પર્યાપ્ત મનુષ્ય
આ જંબૂદ્વીપના ભરત ક્ષેત્રમાં રહેલી કર્મભૂમિના ૩ ભેદ બતાવ્યા. આ પ્રમાણે અઢી દ્વીપની ૧૫ કર્મભૂમિના ૩-૩ ભેદ કરવાથી કુલ ૧૫ x ૩=૪૫ ભેદ થયા.
અકર્મભૂમિઃ જંબૂદ્વીપ હિમવંત ક્ષેત્ર સમૂર્છાિમ અપર્યાપ્ત મનુષ્ય જંબૂદ્વીપ હિમવંત ક્ષેત્ર ગર્ભજ અપર્યાપ્ત મનુષ્ય જંબૂઢીપ હિમવંત ક્ષેત્ર ગર્ભજ પર્યાપ્ત મનુષ્ય આ પ્રમાણે અઢી દ્વીપની ૩૦ અકર્મભૂમિના ૩-૩ ભેદ મળીને કુલ ૩૦x ૩=૯૦ભેદ થયા. અન્તર્લીપ - અન્તર્ધ્વપ સમૂર્છાિમ અપર્યાપ્ત મનુષ્ય અન્તર્લીપ ગર્ભજ અપર્યાપ્ત મનુષ્ય અન્તર્કંપ ગર્ભજ પર્યાપ્ત મનુષ્ય અર્કંપના ૩-૩ ભેદ મળીને કુલ પ૬ x ૩ = ૧૬૮ ભેદ થયા. આ પ્રમાણે મનુષ્યના કુલ ભેદ - . કર્મભૂમિના
૪૫ અકર્મભૂમિના અન્તર્કંપના
૧૬૮
૩૦૩ ભેદ થયા દેવ: પુણ્યશાળી જીવ મરીને દેવલોકમાં જાય છે. દેવોના મુખ્યત્વે ૪ ભેદ છે. ભવનપતિ, વ્યંતર, જયોતિષ, વૈમાનિક (જેનું વિસ્તૃત વિવરણ જૈનિજમ કોર્સના બીજા ખંડમાં બતાવવામાં આવ્યું છે.)
ભવનપતિઃ ભવનોમાં રહેવાને કારણે આ દેવ ભવનપતિ કહેવાય છે. એમના ૧૦ પ્રકાર છે. એના અંતર્ગત પરમાધામી દેવ પણ આવે છે. પરમ અધાર્મિક હોવાને કારણે એ પરમાધામી
૯૦
