________________
મૂક વિહાર :
એક દિવસ કુમારપાલ રાજા શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્યની પાસે બેઠા હતા. ભૂતકાળની વાતો કરતાં એમણે કહ્યું ‘‘ગુરુદેવ એક દિવસ સિદ્ધરાજના ભયથી છૂપાઈને હું એક વૃક્ષની નીચે બેઠો હતો. ત્યાં એક ઉંદરને દ૨માંથી બહાર નીકળતાં જોયું. એના મોંઢામાં સોનાનો સિક્કો હતો. એને, વૃક્ષની નીચે રાખીને એ દરમાં ગયો અને બીજો સિક્કો લઈને બહાર આવ્યો. આ રીતે એ બત્રીસ સિક્કા બહાર લઈને આવ્યો. આ જોઈને મને વિચાર આવ્યો કે ઉંદર આ બધા સિક્કાઓનું ક૨શે શું ? માટે જ્યારે ઉંદ૨ દ૨માં ગયો ત્યારે તે બધા જ સિક્કા મેં લઈ લીધા જ્યારે ઉંદર બહાર આવ્યો ત્યારે ત્યાં પોતાના સિક્કા નહીં જોતાં ઉંદર પોતાનું માથું પત્થર ઉપર પછાડી પછાડીને મરી ગયો. ગુરુદેવ આ પાપનું મને પ્રાયશ્ચિત આપો.’’ ગુરુદેવે કહ્યું ‘‘કુમારપાલ ! જે સ્થાન ઉપર ઉંદર મર્યો હતો. ત્યાં એક ભવ્ય મંદિર બનાવજે. આ જ તારું પ્રાયશ્ચિત છે.’’
કુમારપાલે ત્યાં એક ભવ્ય મંદિર બનાવ્યું. આજે પણ તારંગાના પહાડ ઉપર એ મંદિર વિદ્યમાન છે. એમાં ભગવાન અજિતનાથની ભવ્ય પ્રતિમા બિરાજમાન છે. ગુરુદેવ શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્યના ઉપદેશથી કુમારપાલે ઘણા મંદિર બનાવ્યા. દરેક મંદિરની નજીકમાં એમણે એક બગીચો પણ બનાવડાવ્યો કે જેથી આ મંદિરોમાં સદૈવ પુષ્પ પૂજા થઈ શકે.
કુમારપાલ રાજાના અપૂર્વ અમારિ પ્રવર્તન (જીવઠયા)ના કેટલાક ઉઠાહરણ :
સદ્ગુરુની સંગતિથી કુમારપાલ રાજાના દિલમાં જીવ-મૈત્રીનું સરોવર વહેવા લાગ્યું. જીવમાત્રના દુ:ખને તેઓ પોતાના દુ:ખ તરીકે મહેસૂસ કરવા લાગ્યા. બીજાઓની પીડાથી તેઓ પીડિત થવા લાગ્યા. પૌષધમાં મકોડા :
એકવા૨ પૌષધમાં કુમા૨પાલ રાજાના હાથ ઉપર મકોડો ચોંટી ગયો. અને એ જ ચામડીમાં ઘુસી ગયો. બીજા સજ્જન એને કાઢવાની કોશિશ કરી રહ્યા હતા. ત્યારે મકોડાને પીડિત થતો જોઈને આર્દ્રહૃદય કુમા૨પાલે ચક્કુ મંગાવીને પોતે જ એટલી ચામડી કાપીને ચામડી સહિત મકોડાને સુરક્ષિત સ્થાને રાખી દીધો.
કારમાંરમાં મત્સ્ય મુકિત :
કુમારપાલ રાજાને જ્યારે ખબર પડી કે કાશ્મીરના તળાવોમાં લાખો માછલીઓની હિંસા થઈ રહી છે, ત્યારથી રાજાની ઉંઘ હરામ થઈ ગઈ. કાશ્મીરમાં એમનું સામ્રાજ્ય ન હોવાથી એમણે
9