________________
સંસ્કારી બનાવવાની જવાબદારી એણે ઉઠાવી લીધી. એ સમય-સમય પર એને સારી-સારી વાતો બતાવવા લાગ્યા. આ પ્રમાણે દિકરો એસ.એસ.એલ.સી. પાસ કરીને કૉલેજમાં આવ્યો. દિકરાને ડૉ. બનવાની ઇચ્છા હતી. જ્યારે એણે આ વાત પોતાના પિતાને કરી ત્યારે પિતાએ સહજતાથી અનુમતિ આપી દીધી. ત્યારે દિકરાએ કહ્યું ‘‘પિતાજી શું તમને ખબર છે કે મેડિકલ કૉલેજની ફીસ કેટલી છે ?’’ ત્યારે પિતાએ કહ્યું ‘‘બેટા ! તારે ફીસની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. તું તો મન લગાવીને મેહનત કર. હું બે કલાક જલ્દી ઉઠીને અને બે કલાક રાત્રે મોડેથી સૂઈને પાર્ટ-ટાઈમ જૉબ કરી લઈશ. પરંતુ તારી દરેક ઇચ્છાને પૂરી કરીશ.’ આવું કહીને એમણે પોતાના દિકરાને મેડિકલ કૉલેજમાં પ્રવેશ કરાવ્યો, આની વચ્ચે એક દિવસ પુત્રે વર્ષીતપનો મહીમા સાંભળ્યો અને વર્ષીતપ કરવાની એની ભાવના પિતાને બતાવી. પોતાના પુત્રની તીવ્ર ઇચ્છાને જોઈને પિતાએ પણ સહર્ષ આશીર્વાદપૂર્વક હા કરી દીધી. પુત્રનો વર્ષીતપ ચાલુ થઈ ગયો. પુત્રએ માત્ર એટલો જ વિચાર કર્યો કે પિતાજી હાઁ કહેશે કે ના કહેશે. પરંતુ એણે એ પણ નહોતું વિચાર્યું કે જો પિતાજી વર્ષીતપ કરવાની હા પાડશે તો એના પાછળ પિતાજીની કેટલી જવાબદારીઓ વધી જશે. વર્ષીતપમાં એકાંતર ઉપવાસ કર્યા પછી પારણામાં બિયાસણાના દિવસે પિતાજી જલદી ઉઠીને પુત્રના બિયાસણાની બધી તૈયારી કરી એને પ્રેમપૂર્વક બેસણું કરાવતા અને પછી નોકરીએ જતાં.
પિતાજીની તકલીફો વધી ગઈ એવું લાગવાથી દિકરાએ એક દિવસ પિતાજીને કહ્યું કે, ‘‘પિતાજી ! મારા માટે તમારે આટલું જલ્દી ઉઠવું પડે છે. આટલી તકલીફ જોવી પડે છે, માટે મેં પારણું કરવાનો વિચાર કર્યો છે.’’ ત્યારે પિતાજીએ કહ્યું, ‘“બેટા ! મને બિલકુલ તકલીફ થતી નથી. તારી તપસ્યા શાતાપૂર્વક થઈ રહી છે. માટે તું પારણું કરવાનો વિચાર કરીશ નહી.’’ અને આ પ્રમાણે પૂરા વર્ષીતપમાં એના પિતાએ એને બહુજ હિંમત આપી, બહુજ પ્રોત્સાહન આપ્યું, બહુજ સહાયતા કરી. આ વર્ષીતપમાં જ્યારે કોઈ એને શાતા પૂછે તો એ કહેતો ‘‘દેવ-ગુરુ-પપ્પા પસાય.’ પિતાની ઉપકારધારા અને વાત્સલ્યધારાથી આખા વર્ષીતપમાં એ નહાતો રહ્યો, એણે સંકલ્પ કર્યો કે મારા વર્ષીતપનું પારણું અક્ષયતૃતીયાના દિવસે ઇક્ષુરસથી કર્યા પછી બીજા દિવસે સૌથી પહેલું પારણું પપ્પાના ચરણ ધોઈને એ અમૃતનું પાન કરીને જ પૂરો કરીશ અને એ પુત્રએ પોતાનો આ સંકલ્પ પણ પૂર્ણ કર્યો. પહેલા ઇક્ષુરસ પછી અમૃતરસ !
એ પુણ્યશાળી પુત્રએ એકવાર પોતાના જ શબ્દોમાં કહ્યું ‘‘મારા પિતાજીએ મને ક્યારેય પણ માઁની કમી મહસૂસ થવા નથી દીધી. મારા પિતાજીના ઉપકારોનું મૂલ્યાંકન કરવું મારી સમજથી બહાર છે, કેમકે મારા પિતાજીમાં મેં જોઈ છે ધરતીની ક્ષમા, આકાશની વિશાળતા, અગ્નિની હૂંફ,
85