________________
-X
~X
{
૧. ઋજુગતિ ૨. એક સમયની વિગ્રહ ગતિ
૩. બે સમયની વિગ્રહ ગતિ
૪. ત્રણ સમયની વિગ્રહ ગતિ ૫. ચાર સમયની વિગ્રહ ગતિ
(ર) વિગ્રહ ગતિ : જ્યારે મરણ સ્થાનની અપેક્ષા જન્મસ્થાન અન્ય શ્રેણીમાં હોય, ત્યારે જીવને વચ્ચે વળાંક લેવો પડે છે. આનુપૂર્વી કર્મનો ઉદય જીવને વળાંક લેવામાં સહાયક બને છે. આ વિગ્રહગતિ જઘન્યથી ૧ સમયની તેમજ ઉત્કૃષ્ટથી ચાર સમયની હોય છે.
(૧) એક સમયની વિગ્રહ ગતિ : ત્રસ નાડીમાં રહેલો જીવ પ્રથમ સમયમાં પ્રથમ વળાંક લઈને બીજા સમયમાં કોઈપણ દિશામાં ઉત્પન્ન થાય છે.
(૨) બે સમયની વિગ્રહ ગતિ : પહેલા સમયમાં ત્રસ નાડીના બહારની દિશામાંથી અંદર આવે છે. અહીં પ્રથમ વળાંક લઈને બીજા સમય ઉર્ધ્વલોકમાં જાય છે. ત્યાં દ્વિતીય વળાંક લઈને ત્રસ નાડીની બહાર કોઈપણ દિશામાં ત્રીજા સમયમાં ઉત્પન્ન થાય છે. આની વચ્ચે એક સમય માટે જીવ અણાહારી રહે છે.
(૩) ત્રણ સમયની વિગ્રહ ગતિઃ અધોલોકની વિદિશામાંથી પ્રથમ સમયમાં દિશામાં આવે છે. બીજા સમયમાં પ્રથમ વળાંક લઈને ત્રસ નાડીમાં આવે છે. ત્રીજા સમયમાં વળાંક લઈને ઉપર જાય છે. ચોથા સમયમાં ત્રીજો વળાંક લઈને ત્રસ નાડીની બહાર કોઈપણ દિશામાં ઉત્પન્ન થાય છે. આની વચ્ચે જીવ બે સમય માટે અણાહારી રહે છે.
115
(૪) ચાર સમયની વિગ્રહગૃત : પહેલા સમયમાં અધોલોકની વિદિશામાંથી જીવ અધોલોકની દિશામાં આવે છે. બીજા સમયમાં વળાંક લઈને ત્રસનાડીમાં આવે છે. ત્રીજા સમયમાં વળાંક લઈને ઉર્ધ્વલોકમાં જાય છે. ચોથા સમયમાં વળાંક લઈને ત્રસનાડીની બહાર કોઈપણ દિશામાં
