Jainism Course Part 03

SR No.: 006049
Original Sutra Author: N/A
Author: Maniprabhashreeji
Publisher: Adinath Rajendra Jain Shwetambara Pedhi
Publication Year: 2011
Total Pages: 230
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 135

* તિજીલામાં હીપ-સમુદ્ર
જ લવણ સમઢ , જમ્બુદ્વીપના ચારેબાજુ ૨ લાખ યોજનાનો લવણ સમુદ્ર છે. આના પાણીનો સ્વાદ મીઠા જેવો ખારો હોવાથી આનું નામ લવણ સમુદ્ર છે. એની અંદર મુખ્ય ચાર પાતાલકળશ છે. એ એક લાખ યોજન ઉંડા તેમજ વચ્ચે ૧ લાખ યોજન વિસ્તૃત છે. આ કળશોના ત્રણ ભાગ છે. એની નીચેના પ્રથમ ભાગમાં હવા છે, બીજા મધ્યભાગમાં હવા-પાણી મિશ્ર તેમજ ત્રીજા ઉપરના ભાગમાં માત્ર પાણી છે. એક દિવસમાં બે વખત પહેલા-બીજા ભાગની હવા શ્વાસની જેમ ઉંચી-નીચી થાય છે. એનાથી આખો સમુદ્ર ક્ષોભાયમાન થાય છે તથા સમુદ્રમાં જવાર-ભાટા (ભરતી) આવે છે.
લવણ સમુદ્રના મધ્યભાગમાં ૧૦,૦૦૦ યોજન પહોળી તેમજ ૧૬,OOOયોજન ઉંચી શિખા છે. હવાના ખળભળાટથી આ શિખા ર ગાઉ ઉંચી જાય છે એનાથી અધિક ઉંચી ન જાય એ માટે એને ૬૦,૦૦૦દેવો રોકે છે. આ ખળભળાટને કારણે એ પાણી જમ્બુદ્વીપમાં ન જવા દેવા ૪૨,૦૦૦દેવો રોકે છે. તેમજ ૭૨,000દેવો ધાતકીખંડમાં પાણીને જવાથી રોકે છે. ૪પાતાળ કળશોની પાસે ૪ વેલંધર પર્વત છે તેમજ વિદિશામાં ૪ અનુવલંધર પર્વત છે. આ આઠેય પર્વત ઉપર ૧-૧ શાશ્વત ચૈત્ય છે.
જમ્બુદ્વીપથી પશ્ચિમમાં ૧૨ હજાર યોજન સમુદ્રમાં જવાથી ગૌતમદ્વીપ છે. ત્યાં લવણસમુદ્રના અધિષ્ઠાયક સુસ્થિત દેવ રહે છે. ગૌતમદ્વીપની બંને બાજુ ર-૨ સૂર્ય દ્વીપ છે. આ જ રીતે પૂર્વમાં ચાર ચન્દ્ર દ્વીપ છે. શિખાની બીજી બાજુ ૮-૮ સૂર્ય તેમજ ચન્દ્ર દ્વીપ છે. અન્ય સમુદ્રોમાં પાતાળકળશ ન હોવાને કારણે જવાર ભાટા નથી આવતા.
જમ્બુદ્વીપ તેમજ ધાતકીખંડથી લવણ સમુદ્રની શિખા તરફ ૯૫,OOO યોજન જવાથી ઉંડાણ વધતુ-વધતુ ૧૦00 યોજન તેમજ જલની વૃદ્ધિ ૭૦૦ યોજન થાય છે. આના પછી ૧૦,૦૦૦ યોજનની પહોળી શિખા મૂળથી ૧૭,000 તેમ સમભૂતલાથી ૧૬,000 યોજન ઉંચી છે.
ઘાતકી ખંડ તથા અર્ધ પુષ્કરવર દ્વીપક ધાતકી ખંડ તેમજ અર્ધ પુષ્કરવર દ્વીપ વલયાકારમાં છે તથા દક્ષિણ તેમજ ઉત્તરમાં રહેલા બે-બે ઇષકાર (બાણના આકારવાળા) પર્વતથી પૂર્વ-પશ્ચિમ બે ભાગોમાં વિભક્ત છે. પુષ્કરવર દ્વિીપની એ વિશેષતા છે કે એ ૧૬ લાખ યોજનાનો હોવા છતાં પણ એના ઠીક મધ્ય ભાગમાં રહેલા માનુષોત્તર પર્વતથી આ દ્વીપ બે ભાગોમાં વહેંચાઈ જાય છે. માનુષોત્તર પર્વતથી આગળનો અડધો ભાગ મનુષ્ય ક્ષેત્ર ગણવામાં આવે છે. માટે પુષ્કરવર દ્વીપના પૂર્વ-પશ્ચિમ ૮-૮ લાખ યોજન સુધી જ મનુષ્ય ક્ષેત્ર છે. બાકી ક્ષેત્રાદિમાં મનુષ્યોનું જન્મ-મરણ વગેરે નથી હોતું.