Page Text
________________
ધર્મ ક્રિયા કેવી રીતે કરવી ?
યોગ વિંશિકામાં મોક્ષને મેળવવા માટે ધર્મક્રિયામાં પ્રણિધાન વગેરે હેતુપૂર્વક ધર્મક્રિયા કરવાના વિધાન બતાવવામાં આવ્યા છે. તેનું સામાન્ય સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે -
૧. પ્રણિધાન : કોઈ પણ કાર્ય કરતા પહેલા તેનું લક્ષ્ય નક્કી કરવું પ્રણિધાન છે. દર્શન, પૂજા વગેરે કાર્ય કરતાં પહેલા તેના પ્રણિધાનને નિશ્ચિત કરવું. પ્રણિધાન વિના ક્રિયામાં સ્થિરતા આવતી નથી. બધી ધર્મક્રિયાઓમાં પ્રણિધાન (લક્ષ્ય) તો મોક્ષ જ છે. છતાં જેમ એક એક પગથિયું ચઢીને જ મંજીલ હાંસિલ કરી શકાય છે. તેમ અહિંસા, મૈત્રી વગેરે નાની-નાની સિદ્ધિનું બળ પ્રાપ્ત કરીને જ પૂર્ણ સિદ્ધિને પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ. માટે પહેલા મૈત્રી, ક્ષમા, નમ્રતા આદિ ગુણોનું લક્ષ્ય બનાવવું.
૨. પ્રવૃત્તિ : લક્ષ્ય પ્રાપ્તિ માટે એના ઉપાયમાં પ્રવૃત્તિ કરવી. તેમાં વિધિ જયણાનું ખાસ ધ્યાન રાખવું જોઈએ. પ્રત્યેક ધર્મક્રિયાનું લક્ષ્ય હિંસા વગેરે પાપોથી નિવૃત્તિ કે રાગદ્વેષથી નિવૃત્તિ હોય છે, પરંતુ આ લક્ષ્ય પ્રાપ્તિ માટે જે ધર્મ કરવામાં આવે છે તેમાં વિધિ અથવા શાસ્ત્રકારોએ જે પ્રમાણે તે ક્રિયા કરવાની કહી છે તે પ્રમાણે તેની જાણકારી પ્રાપ્ત કરીને વિધિ પૂર્વક ક્રિયા કરવી જોઈએ અને તેમાં જયણાનો ખ્યાલ રાખવો અત્યંત જરૂરી હોય છે.
૩. વિઘ્ન જય : ધર્મ કરતાં જો વિઘ્ન આવે તો ઉચિત ઉપાય કરીને પણ ધર્મક્રિયાને અસ્ખલિત રાખવી. ૪. સિદ્ધિ : વિઘ્ન આવે તો પણ જે અડગ રહે છે તેને ધર્મ આત્મસાત્ બને છે. આ ધર્મની સિદ્ધિ છે. ૫. વિનિયોગ ઃ ધર્મને આત્મસાત્ કરીને પછી બીજાને તેનો ઉપદેશ દઈને ધર્મમાં જોડવા. આ પ્રમાણે પ્રણિધાન વગેરે પાંચના ઉપયોગપૂર્વક કરેલો ધર્મ અલ્પ સમયમાં મોક્ષ આપે છે. પ્રત્યેક ક્રિયાનું પ્રણિધાન (સંકલ્પ)
પ્રણિધાન એટલે ક્રિયા કરતાં પહેલા કરવા યોગ્ય સંકલ્પ જે નિમ્ન પ્રકારે થઈ શકે છે. હંમેશા સંકલ્પપૂર્વક ક્રિયા કરવી.
મંદિર જવાનું પ્રણિધાન : હે પ્રભુ ! હું ૮૪ લાખ યોનિમાં ભટકી ભટકીને આવ્યો છું. પરંતુ ક્યાંય પણ મને વીતરાગ પ્રભુના દર્શન થયા નહીં. આ જન્મમાં મારું કેવું અહોભાગ્ય છે કે મને ત્રણલોકના નાથ દેવાધિદેવ ના દર્શન મળી રહ્યા છે. માટે હે પ્રભુ ! હું તમારૂં દર્શન શુદ્ધ ચિત્ત અને એકાગ્રતાપૂર્વક કરીશ. “શ્રી તીર્થંકર ગણધર પ્રસાદાત્ મમ એષ યોગઃ ફલતુ' અર્થાત્ તીર્થંકર પ્રભુ અને ગણધર ભગવંતની કૃપાથી મારો આ (મંદિર જવારૂપી) યોગ સફળ થાઓ. આવી ધારણા કરીને પ્રભુ દર્શન કરવા.
41
| SR No. | 006048 |
| Book Title | Jainism Course Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Maniprabhashreeji |
| Publisher | Adinath Rajendra Jain Shwetambara Pedhi |
| Publication Year | 2011 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |