________________
પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ
૮ માં દેવલોક સુધી શ્રાવક
૧૨ માં દેવલોક સુધી કટ્ટર ક્રિયાપાલક મિથ્યાષ્ટિ સાધુ - રૈવેયક સુધી અપ્રમત્ત સાધુ ભગવંત
' - અનુત્તર સુધી જાય છે. દેવ મરી ક્યાં સુધી જાય છે ?
બીજા દેવલોક સુધીના દેવ
- પૃથ્વી, પાણી અને વનસ્પતિમાં આઠમા દેવલોક સુધીના દેવ
- પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ બની શકે છે. નવમા તથા એની ઉપરના દેવ - માત્ર મનુષ્યમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. - હવે ભરત ક્ષેત્રમાં છેવટુ સંઘયણ હોવાના કારણે માત્ર ચાર દેવલોક સુધી જ જાયે છે.
ક વિશેષમાં કોઈપણ સમ્ય દષ્ટિ દેવ ગર્ભજ મનુષ્યમાં જ આવે છે અને સમ્યક્ત્વની * પ્રાપ્તિ બાદ મનુષ્ય વૈમાનિક દેવનું જ આયુષ્ય બાંધે છે. જો કોઈ મનુષ્યનું આયુષ્ય પહેલા નરકનુ બંધ થઈ ગયું હોય અને પછી ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ થઈ જાય તો નરકમાં પણ જાય છે. આયુષ્ય પહેલા ન બાંધ્યું હોય તો અવશ્ય વૈમાનિકમાં જાય છે. સ. દેવ મનુષ્યલોકમાં કેમ નથી આવતા? જ. દેવલોકમાં દિવ્ય પ્રેમ અને ભોગોમાં આસક્ત હોવાને કારણે અને મનુષ્ય લોકની દુર્ગધ ૪૦૦૫00 યોજન સુધી ઉપર ઉછળવાના કારણે મનુષ્યલોકમાં દેવ કારણ વગર નથી આવતા. સ. : દેવ મનુષ્યલોકમાં ક્યારે આવે છે? જ. : તીર્થકરોના પુણ્યથી આકર્ષિત દેવ પ્રભુના પ કલ્યાણકોમાં, ઋષિ મહાત્માઓના તપના પ્રભાવથી, જન્માંતરનો સ્નેહ અથવા બ્રેષના કારણે દેવ અહીં આવે છે. દેવલોકના સુખથી પણ દેવોને ધર્મનું આકર્ષણ અધિક હોય છે. એટલે જે શુદ્ધ ધર્મ કરે છે તેમને દેવ અવશ્ય સહાય કરે છે.
વિમાનોની સંખ્યા તથા જિન ભવન અને જિન પ્રતિમાની સંખ્યા પ્રથમ દેવલોકમાં ૩૨ લાખ વિમાન અને ૧૩ પ્રતર છે. શ્રેણિબદ્ધ વિમાન ગોળ, ત્રિકોણ અને ચોરસ છે અને કેટલાય વિમાન વિખરેલા પુષ્પની સમાન સ્વસ્તિક આદિ આકારવાળા છે. એજ રીતે અન્ય દેવલોકમાં પણ વિમાનોની સ્થિતિ સમજવી જોઈએ. સકલ તીર્થ અનુસાર સંખ્યાની ગણતરી :
