________________
સિંહ ગુફાવાસી મુનઃ એ કારણ કયા હતા? શું તમે અમને બતાવવાની કૃપા કરશો?
સ્થૂલિભદ્ર મુનિ તમે બધા પોત-પોતાની કઠોર સાધનાની સિદ્ધિ માટે પોતાની પરીક્ષા કરવા માંગતા હતા. તમે અહિંસાની સાધનાને સિદ્ધ કરવાને માટે સિંહની ગુફાની પાસે ચાતુર્માસ વિતાવવાની અનુજ્ઞા માંગી. આ મહાત્માએ ક્રોધવિજય, ક્ષમાભાવની સિદ્ધિ હેતુ ભયાનક ઝેરીલા સાપના દરની પાસે ઉભા રહીને ચાર માસ આરાધના કરવાની અનુમતી માંગી અને આમણે પોતાના અપ્રમત્તભાવની પરાકાષ્ઠાને મેળવવાને માટે કૂવાની દિવાલ ઉપર ઉભા ઉભા કાયોત્સર્ગકરીને ચાતુર્માસ કરવાની આજ્ઞા માંગી. ત્યારે મને લાગ્યું કે કેમ હું પણ પોતાના બ્રહ્મચર્યની સાધનાને ઉત્કૃષ્ટતમ બનાવવા માટે મારી પરીક્ષા ન કરું અને આપ જ બતાવો આ માટે મેં જે સ્થાન પસંદ કર્યું એનાથી ઉત્તમ સ્થાન બીજુ કયું હોઈ શકે છે? અન્ય સહવર્તી મુનિ તમે એકદમ સાચું ફરમાવ્યું. સ્થાનના વિષયમાં તમારો નિર્ણય સાચો હતો પણ અમે એ જાણવા માંગીએ છીએ કે કોશાને ત્યાં ચાતુર્માસ કરવાનું શું આ એક જ કારણ હતું કે બીજું પણ કોઈ કારણ હતું? જો અન્ય કારણ હતું તો શું આપ અમને તે બતાવશો?
સ્થૂલિભદ્ર મુનિ હાં, બીજું પણ એક કારણ હતું જેના માટે મેં આ પગલું ભર્યું. બીજું કારણ એ હતું કે આટલા વર્ષો સુધી અમે વાસનાની નાળીમાં ડૂબેલા હતા. સાધુ બનીને હું તો બહાર આવી ગયો. પરંતુ હવે મને કોશાને પણ બહાર નિકાળવાનું ઉચિત લાગ્યું હતું. નહીંતર હું એનો વિશ્વાસઘાતી કહેવાત. આના સિવાય જ્યારે મેં એનો મહેલ છોડ્યો હતો ત્યારે મેં એને વાયદો આપ્યો હતો કે હું પાછો આવીશ. મારે તે વાયદો પણ નિભાવવો હતો. કેટલાય લોકોની ધારણા હતી કે રાજા અને મંત્રીપદથી બચવાને માટે મેં દીક્ષા લીધી છે. જ્યારે કોશા નજરની સામે આવશે ત્યારે મારો બધો વૈરાગ્ય ચૌપટ થઈ જશે અને હું પાછો કોશાના રંગ-રાગમાં ડૂબી જઈશ. આ ખોટી માન્યતાને દૂર કરવી પણ આવશ્યક હતી. મારે બધાને પ્રેરણા આપવી હતી કે માનવી ઈચ્છે તો પોતાના ગમે તેવાય પણ દોષ અને વાસનાથી મુક્ત થઈ શકે છે. જે નિમિત્તને મેળવીને એક વ્યક્તિ બીજાઓની નજરોની સામે નીચો પડી જાય છે તે વ્યક્તિ જો પુરૂષાર્થ કરે તો એજ નિમિત્ત ઉપર નિયંત્રણ મેળવીને ઉંચો પણ થઈ શકે છે. મારે સકલ વિશ્વની સામે આ વાત સિદ્ધ કરવી હતી. માટે મેં કોશાને ત્યાં ચાતુર્માસ કરવાની આજ્ઞા માંગી. સર્પદર વાસી મુનિ કોશાને ત્યાં ચાતુર્માસ કરવાની પાછળ તમે જે કારણ, જે હેતુ બતાવ્યા. આપ સાચ્ચે એમાં ખરા ઉતર્યા. પરંતુ હવે હું તમને એક વ્યક્તિગત પ્રશ્ન પૂછવા માંગુ છું. બાહ્ય દૃષ્ટિથી દેખવામાં આવે તો આપ ભલે જ જીતી ગયા પરંતુ અંતર મનથી પણ શું આપ એટલા જ દેઢ રહ્યા? શું પૂરા ચાતુર્માસ દરમ્યાન આપના મનમાં એકવાર પણ વાસનાના કે એવા કોઈ પણ બીજા વિચાર નથી આવ્યા?