________________
શ્રી સંવેગ રંગશાળા ગ્રંથનો ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું મેહનીય કર્મ નિર્બળ બન્યું હોય, ત્યારે જીવને સદ્ગુરુના ઉપદેશથી કે સ્વયં (નૈસગિક) રાગ-દ્વેષરૂપી કમની ગ્રંથીને ભેદ થવાથી (ધર્મની પ્રાપ્તિ થાય છે. તે ધર્મ કે છે તે કહે છે.)
મોટા પર્વતની અતિ વેગવાળી મહાનદીના પૂરમાં તણાતા જીવને નદીના કાંઠાને - પ્રકૃણ આધાર મળી જાય, ભિખારીને નિધાન મળી જાય, વિવિધ રંગથી રીબાતા રેગીને ઉત્તમ વૈદ્ય મળી જાય અને કુવામાં પડેલાઓને બહાર નીકળવા માટે કોઈને હાથને મજબૂત ટેકો મળી જાય, તેમ અત્યંત પુણ્યના પ્રકર્ષથી પામી શકાય તેવ, ચિંતામણી અને કલ્પવૃક્ષને પણ જીતનાર અધિક ઉપગારી, એવા સર્વજ્ઞકથિત નિષ્કલંક ધર્મને (જીવ) પામી શકે છે, માટે તેવા પરમ ધર્મને પામીને આત્માએ પિતાનું હિત જ
(સા)ધવું જોઈએ. તે હિત તેવું જોઈએ કે જે નિયમાં કોઈ પણ અહિતથી ક્યાંય પણ કદાપિ બાધિત ન થાય. (૨૦ થી ૨૯) છે કે ઉપર જણાવ્યું તેવું અનુપમ (સર્વશ્રેષ્ઠ) આત્યંતિક (કદાપિ નાશ નહિ પામનારું) અને એકાન્તિક ( દુઃખના લેશ વિનાનું શુદ્ધ) એવું શ્રેષ્ઠ હિત (સુખ) મેક્ષમાં મળે છે. તે મોક્ષ કર્મોના સંપૂર્ણ ક્ષયથી થાય છે અને આ કર્મક્ષય પણ કરેલી વિશુદ્ધ આરાધનાથી થાય છે, માટે હિતના અથી ભવ્યજીએ સદા તે ધર્મની આરાધનામાં ઉદ્યમ કર જોઈએ, કારણ કે-ઉપાય વિના ઉપેયની સિદ્ધિ (પ્રાપ્તિ) થાય નહિ. (૩૦-૩૧) આ આરાધના કરવા ઈચ્છનારા પણ જે તેઓ આરાધનાનું સ્વરૂપ જણાવનારાં સમર્થ શાને? છોડીને ગમે તે (તેટલે ) ઉદ્યમ કરે, તે પણ સમ્યગ્ર આરાધનાને જાણી (પામી) શકતા નથી. (૩ર) માટે હું તુછબુદ્ધિ છતાં ( ગુર્નાદિની કૃપા અને શાના આલંબનથી) ગૃહસ્થ અને સાધુ-ઉભય સંબંધી અતિ પ્રશસ્ત એ મહાઅર્થ (મોક્ષ) અને તેના હેતુથી વ્યાપ્ત એવું આરાધનાશાસ્ત્ર કહીશ. (૩૩) હવે આરાધકને ઉદ્દેશીને કહે છે. .
ધર્મના અધિકારી -આરાધનાની ઈચ્છાવાળાએ પ્રથમથી જ ત્રણ યોગને રોકવા જોઈએ, કારણ કે-બેકાબૂ એવા ગણ ગો એવું કઈ અશુભ-અસુખ નથી, કે જેને ન કરે, અર્થાત્ સર્વ અશુભઅસુખના સર્જક, નિરંકુશ એવા ત્રણ યોગ છે. (૩૪) તે આ પ્રમાણે -
અસમંજસ એટલે અન્યાયરૂપે નિરંકુશપણે વિવિધ વિષયરૂપી અરણ્યમાં ભમતે, અરતિ, રતિ અને કુમતિ વગેરે હાથીણીઓ તથા કષાયરૂપી પોતાનાં (હાથીનાં) બચ્ચાં વગેરે મટા યુથથી યુક્ત તથા ઘણા ગુણરૂપી વૃક્ષોને નાશ કરનાર, એ પ્રમાદરૂપી મદથી મત્ત બનેલે આ મનરૂપી હાથી પગલે પગલે ઘણા પ્રકારની (કર્મરૂપી) રજવડે આત્માને મલિન કરે છે. (૩૫-૩૬) -
- હવે વાણુને અસતીની ઉપમાથી વર્ણવે છે કે-નિરર્થક બેલાતી, પ્રતિક્ષણ અન્યાન્ય વર્ણો( શબ્દો)ને ધારણ કરતી અને વિલાસ એટલે (સાંભળનારને ) મનરંજન કરતી, એવી