________________
અને શ્રમણોપાસકે વચ્ચે પૂજ્ય-પૂજકભાવને સંબંધ અખંડ હતો.
સંયમની સાધના અને જ્ઞાનાભ્યાસવિનય–વૈયાવચ્ચ એ સાધુતાના મૌલિક ગુણે છે. માતા-પિતાદિના વિનયથી મળેલા સંસ્કારો અહીં ખીલી ઊઠયા, કહ્યાગરો અને કામગરે સ્વભાવ, તેથી સર્વના પ્રીતિપાત્ર બનેલા મુનિ શ્રી મનહરવિજયજી મ. નાના-મોટા સર્વની સેવા સાથે શાસ્ત્રાભ્યાસમાં ઉઘત બન્યા. પૂ. સ્વ. આચાર્ય શ્રી વિજયકનકસૂરીશ્વરજી મહારાજ, પૂ. સ્વ. પં. શ્રી કલ્યાણવિજયજી ગણિવર, પૂ. આચાર્ય શ્રી વિજયરામચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ તથા વયેવૃદ્ધ મુનિરાજ શ્રી સૌભાગ્યવિજયજી મહારાજ, વગેરે તે કાળે તેઓના સહાધ્યાયી હતા. બધાની સાથે ધર્મ સ્નેહથી બંધાએલા તેઓ ગુરુકૃપાનું પાત્ર બન્યા હતા અને એ ગુરુકૃપાથી તેઓએ આત્મવિકાસ સાધ્યું હતું. કહ્યું છે કે
“ દાનમૂર્વ મુર્તિ , પૂનામૂર્વ મુ. પરું !
मन्त्रमूलं गुरोर्वाक्यं, मोक्षमूलं गुरुकृपा ॥" અર્થાત–ઉત્તમ શિષ્યને ગુરુની મુખમુદ્રા એ ધ્યાનને વિષય છે, ગુરુચરણે એ પૂજાને પાત્ર છે, ગુરુનું વચન એ મંત્રતુલ્ય છે અને ગુરુની કૃપા એ મોક્ષનું મૂળ છે.
સેવા એ એવો ગુણ છે કે-શત્રુને પણ મિત્ર બનાવે છે. આ ગુણ તેઓના જીવનમાં છેક સુધી અખંડ વધતો રહ્યો હતે. દીક્ષા પછી તેઓ પૂ. દાદાગુરુ વગેરે મુનિમંડળની સાથે રહી, જ્ઞાન-ક્રિયારૂપ સંયમનું શિક્ષણ મેળવી, પાંચ વર્ષ દાદાગુરુના આદેશથી પિતાના ગુરુની સાથે અન્યાન્ય પ્રદેશમાં વિચર્યા, પણ પોતે કદાપિ પ્રાયઃ વડીલની નિશ્રા છોડી ન હતી.
. શિષ્ય-પ્રશિ–તેઓએ સ્વયં કેઈને પોતાના શિષ્ય બનાવ્યા ન હતા, ધર્મોપદેશ કરે એટલું જ કર્તવ્ય, પણ તેઓની ગ્યતા જઈને પૂ. દાદાગુરુએ તેઓને નીચે પ્રમાણે અનેક શિષ્ય-પ્રશિષ્યોના ગુરુ બનાવ્યા હતા, છતાં પિતે તે શિષ્ય તરીકે જ રહ્યા હતા.
માણસ પિતે મોટો બનવા ઈચ્છે છે તેમ તેમ તત્વથી તે હલકે બને છે અને જેમ જેમ પોતે લઘુ બની બીજાને મોટા બનાવે છે તેમ તેમ તે મહાન બને છે. આ તત્ત્વને જાણનારા જગતમાં વિરલ હોય છે, માટે સાચા ગુરુઓ સદાય અલ્પ સંખ્યામાં હોય છે, તેઓ પ્રાયઃ ગુપ્ત રહેવું પસંદ કરે છે. પૂજ્ય ગુરુદેવમાં આ પ્રકૃતિ સહજ હતી.