________________
૩૫ર
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રન્થનો ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર ચોથું પણ કર. અને સંયમગુણોમાં પતિને પણ કર ! એમ કરતો તું નિચે આરાધનાને પણ પામીશ. (૬૨૮૦-૮૧) ઘણું કહેવાથી શું? સંસારના કારણભૂત (અપ્રશસ્ત) અરતિરતિને નાશ કરીને (સંસારથી છોડાવનારી એવી પ્રશસ્ત) અધર્મમાં અરતિને કરીને ધર્મરૂપ બગીચામાં રતિને કર ! (૬૨૮૨) હે ધીર! જે તને સમતાના પરિણામથી ઈટવિષયમાં રતિ ન થાય અને અનિષ્ટમાં અરતિ ન થાય, તે તું આરાધનાને પામે! (૬૨૮૩) સંયમભારને ઉપાડવામાં થાકેલા ક્ષુલ્લકકુમાર મુનિની જેમ ધર્મમાં અરતિ અને અધર્મમાં રતિ, બને પુરુષને લોકમાં શોકનું પાત્ર બનાવી દે છે (૬૨૮૪) અને અસંયમમાં અતિથી તથા સંયમમાં રતિથી પુનઃ સમ્યક ચેતનાને પામેલે તે જ મુનિ જેમ પૂજ્ય બન્યું, તેમ લેકમાં પૂજ્ય બને છે. (૬૨૮૫) તે આ પ્રમાણે
અરતિ-રતિના વિષયમાં ક્ષુલ્લકકુમાર મુનિને પ્રબંધ-સાકેત નામના શ્રેષ્ઠ નગરમાં પુંડરિક નામે રાજા હતા. તેને કંડરિક નામે ના ભાઈ અને તે નાના ભાઇની યશોભદ્રા નામે પત્ની હતી. (૬૨૮૬) અત્યંત મને ડર અંગવાળી ઘરના આંગણામાં ફરતી તેને પુંડરિકે જોઈ. પછી અત્યંત આસક્ત થએલા તેણે દૂતીને (તેની પાસે) એકલી અને લજજા પામેલી યશોભદ્રાએ તેને નિષેધ કર્યો (પાછી મોકલી). પછી રાજનો અતિ આગ્રહ થતાં તેણીએ જવાબ આપ્યો કે-શું નાના ભાઈથી પણ તું લજજાતે નથી કે આવું બોલે છે? તે પછી રાજાએ કંડરિકને ગુપ્ત રીતે મારી નંખાવ્યો. (૬૨૮૭ થી ૮૯) અને ફરી પણ પ્રાર્થના કરી, ત્યારે શીલખંડનના ભયથી તૂર્ત આભરગાને લઈને તે ઘેરથી નીકળી (૬૨૯૦) અને એકલી પણ પિતૃભાવને ધારણ કરતા વૃદ્ધ વેપારીની નિશ્રાથી સાથેની સાથે શ્રાવતી નગરીએ પહોંચી. (૬૨૯૧) (ત્યાં) શ્રી જિનસેનસૂરિની શિષ્યા કીતિમતી નામની મહત્તરા સાધ્વીને વંદન નિમિતે ગઈ અને સર્વ વૃત્તાન્ત કહ્યો. (દર૯૨) (તેણીના ઉપદેશથી બેધ (વૈરાગ્ય) પામી અને પ્રવૃજિત થઈ, પણ “રખે મને પ્રવ્રજ્યા નહિ આપે–એમ માનીને તેણીએ પોતાને) ગર્ભ હોવા છતાં મહત્તરાને કહ્યો નહિ. (૬૨૩) કાલકમે જ્યારે ગર્ભ વૃદ્ધિને પામ્યા, ત્યારે મહત્તરાએ તેને એકાન્તમાં કારણ પૂછયું અને તેણે પણ (સત્ય) કહ્યું. (૬૨૯૪) પછી જ્યાં સુધી પુત્ર પ્રસ ત્યાં સુધી તેને ગુપ્ત જ રાખી. પછી તે બાળક શ્રાવકના ઘેર મેટો થયો અને પછી યાવત્ આચાર્યની પાસે તેણે દીક્ષા લીધી. તેનું નામ ભુલકકુમાર રાખ્યું અને સાધુને યોગ્ય સમગ્ર સામાચારીને શિખવાડી. (૬ર૫-૯૬) પછી યૌવનને પામેલા અને સંયમને પાળવા માટે અસમર્થ–ભાંગ્યા પરિણામવાળા તેણે દીક્ષા છેડવા માટે માતાને પૂછયું. (૬૨૯૭) માતા(સાધ્વી)એ ઘણા પ્રકારે તેને રોક, તો પણ તે ન રહ્યો. તે પછી તેણીએ કહ્યું કે-પુત્ર ! મારા આગ્રહથી બાર વર્ષ પાલન કર. તેણે એમ કરીશ... એમ કહીને તે સ્વીકાર્યું. તે વર્ષો જ્યારે પૂર્ણ થયાં, ત્યારે પુનઃ જવા ઈચ્છતા તેને તેણીએ કહ્યું કે મારા ગુરુણીને પૂછ ! પૂછેલી તેણીએ પણ તેટલે કાળ (બાર વર્ષ) અને એમ આચાર્યું પણ તેટલું રે. (દ૨૯૮ થી ૩૦૦) એમ ઉપાધ્યાયે પણ બાર