________________
ચંડરુદ્રાચાર્યને પ્રબંધ અને ઉપસંહાર
૩૧૧ નાખ્યા? (૫૫૩૪) એક હું જ શિષ્યના બહાને ધર્મના ભંડાર એવા આ ગુરુને પ્રત્યનીક (શત્રુ) બને. ધિક્ ધિક્ મારા દુરાચરણને! (૫૫૩૫) એમ પોતાની નિંદા કરતા તેને તેવી કોઈ ઉત્તમ ભાવના પ્રગટી, કે જેનાથી તેને નિર્મળ કેવળજ્ઞાનને પ્રકાશ પ્રગટ. (૫૫૩૬) તે પછી નિર્મળ કેવળજ્ઞાનરૂપ દીપકથી ત્રણ જગતને વિસ્તાર જેને પ્રગટ (જણાય) છે, તે તે (શિષ્ય) તેવી રીતે ચાલવા લાગ્યો, કે જેથી ગુરુને પગની
લના ન થાય. (૫૫૩૭) તે પછી જ્યારે પ્રભાત થયું, ત્યારે દંડાના પ્રહારથી નીકળેલા રુધિરથી ખરડાયેલા મસ્તકવાળા શિષ્યને જોઈને ચંડરુદ્રસૂરિએ વિચાર્યું કે-અહો! પહેલા દિનના દીક્ષિત પણ નવદીક્ષિતને આવી ક્ષમા છે અને ચિરદીક્ષિત છતાં મારું આવું આચરણ છે? ક્ષમાગુણથી રહિત એવા મારા વિવેકને ધિક્ ધિક્ થાઓ! નિષ્ફળ એવી મારી શ્રુતસંપત્તિને ધિક્ ધિક્ થાઓ! અને મારા સૂરિપણાને પણ ધિક્ ધિક્ હો ! એમ સંવેગને પામેલા, શ્રેષ્ઠ ભક્તિથી તે શિષ્યને ખમાવતા, તેઓ તેવા (ઉત્તમ) ધ્યાનને પામ્યા, કે જે ધ્યાનથી તે કેવળી થયા (૫૫૩૮ થી ૪૧) એ રીતે ખમાવવાથી અને ખમવાથી જીવ પાપસમૂહને અત્યંત સૂરે છે, તેથી આ કામણ કરવાગ્યા છે, એમ આ પ્રસંગથી સર્યું. (૫૫૪૨) એમ (બીજાના અપરાધોને) ખમવામાં તત્પર એ શાપક સર્વશ્રેષ્ઠ તપસમાધિમાં વર્તત ઘણા ભવ સુધી પડનારા કર્મને તેડતો વિચરે. (આરાધનાને કરે.) (૫૫૪૩) તે આ પ્રમાણે
તીવ્ર મહામિથ્યાત્વની વાસનાથી વ્યાસ અને ચિરકાળ સુધી પાપો (કરાવવામાં ) અતિ સમર્થ, એવાં (અઢાર) પાપસ્થાનકને આચરનારા, પ્રમાદરૂપી મહા મદથી મત્ત, અથવા કષાયથી કલુષિત, એવા છે (પૂર્વે) દુર્ગતિની એક પ્રાપ્તિ કરાવવામાં સમર્થ, એવા જે કંઈ પણ પાપને બાંધ્યું હોય, તેને શુદ્ધ ભાવનારૂપ પવનથી ઉત્તેજીત કરેલી તપશ્ચર્યારૂપી અગ્નિની જવાળાઓથી ફાપક (તપસ્વી), સૂકાં વડનાં વૃક્ષોના સમૂહની જેમ ફાણમાં બાળી નાખે છે. (૫૫૪૪ થી ૪૬) એમ વિનોના સમૂહને સમ્યક્ ઘાત કરનાર શ્રી શ્રમણ સંઘ વગેરેને ( સર્વ ને ) ખમાવવામાં તત્પર, અને પોતે પણ શ્રી સંઘ વગેરે સર્વ પ્રાણીઓને કામ આપનાર (ખમનાર) આ લોક-પરલેકનાં (બાહ્ય સુખમાં) નિયાણા(અભિલાષા)રહિત, જીવન-મરણમાં સમાન વૃત્તિવાળો, વાસી ચંદનમાં (અપકારી-ઉપકારી પ્રત્યે) અને માન-અપમાનમાં સમભાવવાળો (એવો ૫ક), પિતાના આત્માને સર્વ ગુણોથી યુક્ત એવા નિર્યામકને સંપીને (તેમનું શરણ કરીને) સંથારામાં બેઠેલે સર્વથા ઉત્સુકતારહિત વિચરે. (કાળ પસાર કરે.) (૫૫૪૭ થી ૪૯) એમ પરિકર્મ કરવાપૂર્વક, અન્ય ગણમાં રહેલો, મમતાને છેદ કરીને માને ઈચ્છતો (ાપક), સમાધિ (મરણોની પ્રાપ્તિ માટે ઉદ્યમ કરે. (૫૫૫૦)
એમ શ્રી જિનચંદ્રસૂરિએ રચેલી, સંવેગી એવા મનરૂપી ભમરાને માટે ખીલેલાં પુરેપની વનરાજીતુથ, સંગરંગશાળા નામની આરાધનાનું નવ પિરાકારવાળા ત્રીજી