________________
Gos
સ્વયં ક્ષમણોદ્ધાર-ચંદ્રાચાર્યને પ્રબંધ એમ સમ્યફ સગી મનવાળે તે બાળ-વૃદ્ધો સહિત (સર્વ) શ્રીસંઘને અને પછી પૂર્વે (જેઓની સાથે ) વિરોધ થયો હોય, તેઓને સવિશેષ ખમાવે. (૫૪૫) જેમ કે પ્રમાદથી પૂર્વે જે કાંઈ પણ મેં (ભે= ) તમારા પ્રત્યે (વિનયાદિ) સદ્વર્તન ન કર્યું હોય, તે સર્વને વર્તમાનમાં શલ્ય અને કષાયથી રહિત હું નમાવું છું. (૫૪૯૬) એમ સમતારૂપી સમુદ્રને ( વિકસાવવામાં) (અમય=) ચંદ્રતુલ્ય અને સંવેગી એવા મનરૂપી ભમરાને માટે વિકાસ પુષ્પોની વનરાજીતુલ્ય સંગરંગશાળા નામની આરાધનાના નવ પટાદ્વારવાળા ત્રીજા મમત્વવિચ્છેદકારમાં આઠમું ક્ષમાપના નામનું પેટાદ્વાર કહ્યું. (પ૪૯૭-૯૮) હવે ખમાઘવાયોગ્ય વગને ખમાવવા છતાં સ્વયં ક્ષમા ન કરે, તો વાંછિત સિદ્ધિ ન થાય, તેથી ક્ષમણ દ્વારને કહું છું. (૫૯).
૯. સ્વયં ક્ષમણદ્વાર-સદ્ભાવપૂર્વક “મિચ્છા મિદુક્કડે” દેવા વગેરેથી જે કષાયને જતો, તેને અહીં પરમાર્થથી શ્રેષ્ઠ ક્ષમણ કહી છે. (૫૫૦૦) કારણ કે-પૂર્વે બાંધેલાં તીવ્ર રસવાળાં, દીર્ધ સ્થિતિવાળાં, આકરાં બાંધેલાં, (નિધત્ત-નિકાચિતાદિ) કર્મોને નાશ આ ક્ષમણાથી જ થાય છે. (૫૫૦૧) એવું નિમક-આચાર્ય પાસેથી સમ્યમ્ સંભળીને સંવેગને ધારણ કરતો સપક પુનઃ પણ આ પ્રમાણે કહે (૫૫૦૨) હું સર્વ અપરાધને અમાવું છું, ભગવંત (સંઘ) મને ક્ષમા કરે, હું પણ (મન-વચન-કાયાથી) શુદ્ધ થઈને ગુણના ભંડાર એવા શ્રીસંઘને ક્ષમા કરું છું. (૫૫૦૩) બીજાનાં જ્ઞાન કે અજ્ઞાત સઘળાં અપરાધરથાનેને નિચે આ ત્રિકરણ અતિ વિશુદ્ધ આત્મા એ હું સમ્યગું ખમું છું. (૫૫૦૪) જાણતો અથવા નહિ જાણત, બીજે મને ખમાવે કે ન ખમાવે, તો પણ ત્રિવિધ શલ્યરહિત હું સ્વયં ખમું છું. (૫૫૦૫) તેથી જે સામે (પ) ખમે, તો ઉભય પક્ષે શ્રેષ્ઠ થાય, અને અત્યંત (અણુસય= ) ગર્વવાળ સામે ક્ષમા ન કરી શકે, તે પણ • અહંકારના સ્થાનથી (પક્ષથી) મુક્ત, વિકાસ પામતા પ્રશમના પ્રકર્ષ ઉપર ચડેલ (વધતા પ્રશમવાળો), અતિ વિશુદ્ધ ત્રણેય કરણેના સમૂહવાળ,સમતામાં ઝીલતા, ક્ષમા નહિ કરનારા પણ સામાને તેની સમ્યમ્ ક્ષમાપના કરવામાં તત્પર, (એ) આ હું નિચે સ્વયં ખમું છું, કારણ કેભ્યારે આ કાળ ખમવાને છે. (૫૫૦૬ થી ૮) હું સર્વ જીવોને ખમું છું અને તેઓ પણ સર્વે મને ફામ કરો! હું સર્વ જીવો પ્રત્યે વૈરમુક્ત અને મૈત્રીમાં તત્પર છું. (૫૫૦૯) એમ અન્યને ખમાવત, સ્વયં પણ કામ કરતે, વિશુદ્ધ મનવાળો (જીવ) શ્રી ચંડરુદ્રસૂરિની જેમ તત્કાળ કર્મકાયને કરે છે. (૫૫૧૦) તે આ પ્રમાણે
ખમવા-ખમાવવા વિષે ચંડરુદ્રાચાર્યને પ્રબંધ-ઉજજેનનગરીમાં ગીતાર્થ, પાપને તજવામાં તત્પર, ચંડરુદ્ર એવા નામથી પ્રસિદ્ધ (થએલા) આચાર્ય હતા. (૫૫૧૧) અને તે સ્વભાવે જ પ્રચંડ કાધીપણાથી મુનિઓની વચ્ચે બેસવામાં અસમર્થ હોવાથી) અન્ય સાધુઓથી રહિત સ્થાનમાં સ્વાધ્યાય-ધ્યાનમાં તત્પર બની પ્રયત્નપૂર્વક પોતાને ઉપશમભાવથી અત્યંત ભાવિત કરતા, ગચ્છની નિશ્રામાં રહેતા હતા. (૫૫૧૨-૧૩)