Page Text
________________
૦ નારકીના જીવનમાં તે વિવિધ વેદનાઓ, ત્રાસ, રીબામણ, વગેરે વિવિધ દુઃખ સિવાય બીજું કશું જ નથી, એમ સર્વ આસ્તિક દર્શનકારે કહે જ છે.
૦ તિયની વિશાળ દુનિયામાં પણ ભૂખ, તરસ, વધ, બંધન, પરસ્પર સજાતીય-વિજાતીય વૈર, અજ્ઞાન, મુંગાપણું, પરાધીનતા અને સર્વત્ર ભયભીતપણું, વગેરેના જે ત્રાસ અને પીડાઓ છે, તે સર્વ કોઈને પ્રત્યક્ષ જ છે.
બાકી રહ્યા માનવ ! ત્યાં કંઈક સુખની કલ્પના ઘણાને હોય છે, તે પણ એક ભ્રમણા છે. માનવના માથે પણ જન્મ-મરણ–વગેરેના ત્રાસ ઉપરાંત ગણ્યા ગણાય કે નહિ, એટલાં વિવિધ દુખે, ભયે અને ત્રાસ ઝઝુમી રહ્યા છે સારું સૌદર્ય, ઘણું સંમતિ, કેટી, સત્તાસ્મહત્તા મળી જવા, માત્રથી જીનનમાં સુખ કે શાન્તિ મળી શકતી નથી ! કહેવાતા શેઠ, શાહુકાર કે સત્તાધીશેના જીવન-કવન વગેરે જે વિચારીએ, તે સમજાય કે એઓના માનસિક તાપ, સંતાપ અને ઉકળાટ કેવા અસહ્યા અને અકર્યો હોય છે!
ઈષ્ટના વિયોગ અને અનિષ્ટના સંયોગની કારમી ચિંતાઓ ચિતાની જેમ માનવના દિલ-દિમાગને સતત બાળતી હોય છે! એને વિષય-કણાની ભયાનક આગ સદા દઝાડતી હોય છે!આવાં તે કેટ કેટલાય દુઃખ-સંતાપ હોય છે માનવજીવનમાં પણ!
આ રીતે સંસારની દુઃખમયતાને યથાર્થ વિચાર કરતાં અંતરમાં કરૂણસર અને તેનાથી સંવેગભાવ પ્રગટે છે, ઉપરાંત તે પ્રગટયો હોય તે વધુ પુષ્ટ બને છે.
(૨) સંસાર પાપમય છે-છેવલોકમાં સર્વત્ર મત્સ્ય–ગલાગલજ્યારે પ્રવર્તે છે. મોટો નાનાને દબાવે-સબળ નિબળને ફાડી ખાય, એમ દરેક જીવ અધિક બળવાનથીમોટાથી સદા ભયંભીત હોય છે.
પીડા, ત્રાસ, દુઃખ કોઈને ગમતાં નથી, છતાં નાના–મેટા બધા સ્વાર્થ માટે એક બીજાને દુખી કરતા હોય છે, એટલું જ નહિ, કેઈ તે પ્રાણ લેતાં પણ અચકાતા નથી.
જ્ઞાની પુરુષે પરપીડાને જ પાપ કહે છે, તે પાપ સંસારમાં સર્વત્ર વ્યાપક દેખાય છે. જીવલેકની- આ પાળ્યમયતાને વિચાર જીવને રૌદ્રસ્વરૂપ સંસારની અસારતાને સમજાવે છે, તેથી સંવેગભાવની વૃદ્ધિ થાય છે.
(૩) સસાર અજ્ઞાનમય છે સ્વપીડા એ દુઃખ છે અને પરપીડા એ પાપ છે! છે. દુઃખનું મૂળ પાપ અને પાપનું મૂળ અજ્ઞાન છે. સ્વપીડા (દુઃખ) એ પરપીડા (પાપ)નું ફળ છે, પરંતુ એવું જ્ઞાન અને ન હેવાથી તે બીજાને પીડાકારક પ્રવૃત્તિ કરી રહ્યા છે.
સર્વ કોઈ સુખને જ ઈચ્છે છે, પણ પ્રવૃત્તિ પરપીડાકારક રહેવાથી સુખના
| SR No. | 006043 |
| Book Title | Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhadrankarsuri |
| Publisher | Mahavir Jain S M P Sangh |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 636 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |