________________
શેષ આવશ્યકોમાં પણ તેને અંતર્ભાવ કયી રીતે છે, તે વિચારીએ.
(૧) શરણાગતિ-ચતુર્વિશતિસ્તવ અને વંદન દ્વારા દેવ-ગુરુની શરણાગતિ થાય છે.
(૨) દુષ્કૃત ગહ-પ્રતિક્રમ દ્વારા સ્વદુષ્કૃત ગહ થાય છે.
(૩) સુકતાનુમોદના-સામાયિક, કાત્મગ અને પ્રત્યાખ્યાન દ્વારા સુકૃતનું. આવન થાય છે અને તે સુકૃત અનુમોદનાનું ફળ પણ છે.
આ છએ આવશ્યક જ્ઞાનાદિ આચારોની શુદ્ધિ કરનારા હેવાથી જેમ શ્રી જૈન શાસનના મૂળ સ્વરૂપ છે, તેમ શરણાગતિ વિગેરે પણ પાંચેય આચારની વિશુદ્ધિ કરનારા હોવાથી એ પણ શ્રી જિનશાસનના મૂળરૂપ જ છે.
શરણાગતિ આદિ ત્રણથી આચારશુદ્ધિ(૧) શરણાગતિદ્વારા દર્શનાચારની વિશુદ્ધિ થાય છે. (૨) દુષ્કગÚદ્વારા સર્વ આચારોની શુદ્ધિ થાય છે. (૩) સુકૃતઅનુમોદનાદ્વારા-ચારિત્રાચર, તમાચાર અને વિયાચારની શુદ્ધિ થાય છે.
એમ છ આવશ્યકમાં અને પંચાચારાદિમાં શરણાગતિ વગેરે ત્રણની વ્યાપકતા લેવાથી મુક્તિસાધનામાં તેની અનિવાર્યતા સિદ્ધ થાય છે.
પાંચમાં સમતાદ્વારમાં-સર્વ ઈનિષ્ટ પ્રસંગમાં અને માનાપમાનમાં સમતા કેળવવાની કળા તથા મૈત્રી આદિ ચાર ભાવનાઓનું સ્વરૂપ જણાવ્યું છે.
મૈત્રી આદિ ચારના અભ્યાસથી સર્વ જીવરાશિ સાથે ઔચિત્યપાલન અને તેનાથી સમતાની સિદ્ધિ થાય છે. વળી તે શત્રુતા, ઈર્ષા, દ્વેષ અને અસૂયા વગેરે દોષને દૂર કરી ચિત્તને નિર્મળ અને પ્રસન્ન બનાવે છે. ચિત્તપ્રસન્નતાથી ચિત્તની સ્થિરતા પ્રગટે છે. અર્થાત્ ધર્મશુકલધ્યાનની યોગ્યતા પ્રગટ થાય છે. માટે સમતાના અથી સાધકોએ તે મૈથ્યાદિને સતત અભ્યાસ કરે જોઈએ, કે જેથી આનં–રૌદ્રધ્યાનથી બચીને ધર્મ-શુકલધ્યાનમાં પ્રવેશ થાય.
છઠા ધ્યાનદ્વારમાં–ચારેય ધ્યાનના પ્રકારો સહિત તેનું ટૂંક સ્વરૂપ જણાવ્યું
*,
*
*
(૧) આધ્યાનમાં-કામ-શબ્દાદિ વિષયની ચિંતવના હોય છે. (૨) રૌદ્રધ્યાનમાં-હિંસાદિ કર પરિણામોની ચિંતવના હોય છે. (૩) ધર્મ ધ્યાનમાં–શ્રી જિનપ્રણિત કૃત-ચારિત્રધર્મનું ચિંતન હોય છે.
(૪) શુકલધ્યાનમાં મુખ્યતા નિરંજન શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપનું ચિંતનધ્યાન હોય છે,
