________________
૧૨૪
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રન્થને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું એકાગ્ર મનથી સાંભળે, તે કઈ વાર મંત્રીઓ સામંતે સાથે પ્રજાની ચિંતા પણ કરે. (૨૧) કઈ વાર ધર્મના વિરોધને જોઈને તેને સર્વથા અટકાવે, કઈ વાર પિતાના પરિ. વારને ઉપગપૂર્વક કહે (સમજાવે) કે-હ હો! સમ્યક જુઓ( વિચારે!) સંસારમાં કંઈ પણ સાર નથી, કારણ કે-જીવન વિજળી જેવું ચંચળ છે, (સઘળી) ઋદ્ધિઓ જળનાં મેજ જેવી ચપળ છે. (૨૨૦૦-૨૦૦૧) પરસ્પરના રાગે પણ બંધનેની જેમ શાતિને આપનાર નથી, મરણ તે નિત્ય તૈયાર છે અને વસ્તુનાં (ભેગાદિ સામગ્રીનાં) ફળ અસાર છે. (૨૨૦૨) સુખને સંભવ તુચ્છ (૫) છે (અને તેના પરિણામે ભેગવવાને) કર્મને વિપાક અત્યંત દારુણ છે અને સેવા પ્રમાદ અસંખ્ય દુઃખને
ક્ત છે. (૨૨૦૩) સમગ્ર દેનું મુખ્ય કારણ જે મિથ્યાવ, તેના ત્યાગપૂર્વકને . મનુષ્યભવ દુર્લભ છે અને ધર્મ કરવાની ઉત્તમ સામગ્રી તે (તેથી પણ) અતિ દુર્લભ છે. (૨૨૦૪) ત્રણેય લેકરૂપ ચક્રને પીડવામાં જીત મેળવનાર એ જે કામરૂપી મલ્લ તેને ચૂરવામાં સમર્થ એવા ભવસમુદ્રથી તારનારા શ્રી વીતરાગદેવ પણ દુર્લભ છે. (૨૦૦૫) (સગs) રાગરહિત ગુરુઓ પણ દુર્લભ છે, સર્વજ્ઞનું શાસન પણ દુર્લભ છે અને દુર્લભ પણ આ સર્વ મળવા છતાં એમાં જે ધર્મને ઉદ્યમ થતું નથી, તે તે મહા આશ્ચર્ય છે. (૨૦૦૬) એમ સમીપ રહેનારા વર્ગને સમજાવે. કોઈ વાર તે ગીતા સંવિ. આચાર્યાદિની સેવા પણ કરે (૨૦૦૭) અને તે આચાર્યો પણ તેને યુક્તિસંગત ગંભીર વાણીથી બેલાવે. જેમ કે-હે રાજન ! પ્રકૃતિએ જ બુદ્ધિમાન તમારા જે પુરુષ જિનવચન દ્વારા અશુભ કર્મબંધનાં કારણને જાણીને અપરાધી પણ બીજા પ્રત્યે લેશ પણ પ્રશ્લેષ ન કરે. (૨૨૦૮–૯) અને મોક્ષની જ એક કાંક્ષાવાળે તે નમતા રાજાઓના અને દેવેના મુકુટમાં જડેલાં રત્નની કાતિથી પ્રકાશનું ચક્રવતીપણું કે દેવેનું પ્રભુત્વ (ઈન્દ્રપણું) પણ ન ઈચછે. (૨૨૧૦) કિન્તુ જેલમાં રહેલા કેદીની જેમ શારીરિક-માનસિક અનેક તીવ્ર દુઃખનાં સમૂહની ઘણી વ્યાકૂળતાવાળા અને પ્રકૃતિએ જ ભયંકર એવા સંસારથી (શીઘ) છૂટકારે છે. (૨૨૧૧) દુઃખથી પીડિતાને જોઈને તેઓનું દુઃખ (પોતાના) સમગ્ર અંગમાં વ્યાપ્યું હોય તેમ કરુણપ્રધાન ચિત્તવાળ બનીને દીન-અનાથની અનુકંપા કરે. (૨૨૧૨) વળી સમ્યકત્વની શુદ્ધિની ઈચ્છાવાળે તે જીવ-અછવાદિ સમસ્ત પદાર્થોના વિસ્તારને (સર્વ ભાને) જિનાજ્ઞાનુસાર સમ્યમ્ (સાચા) માને. (૨૨૧૩) કામ, ક્રોધ,
ભ, હર્ષ, માન અને મદ, એ છ અહંકારી અંતરંગ શત્રુઓ હૃદયમાં ઘર ન કરે તેમ સદા વતે. (રર૧૪) સંકિલષ્ટ ચિત્તવાળાની સર્વ પણ ક્રિયાઓ નિષ્ફળ થાય, એમ જાણીને સંક્લેશને નિષ્ફળ કરવા અથવા ક્રિયાઓને સફળ કરવા સદા મનની શુદ્ધિને ધારણ કરે. (૨૨૧૫) ઝેરથી ભાવિત કરેલી ધારવાળી ભયંકર તલવારથી અંગ કપાયાની જેમ જે વાણીથી શ્રોતા દુઃખી થાય તેવી વાણને કઈ રીતે પણ ન બેલે. (૨૨૧૬) ઉત્તમ કુળમાં જન્મેલા અને મહા સત્ત્વશાળી એ તે લેશ સુખમાં મૂઢ બનીને ક્ષણભંગુર