________________
૧૧૪
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું મનવાળે તે વસુદત્ત પુનઃ વિચારવા લાગ્યું કે- આ મારી પત્ની કેવળ અસતી જ નથી, શાકિણી પણ છે, કે જેથી મને પણ આ પ્રમાણે વ્યામૂઢ કરીને સ્વયં ખસી ગઈ અને પ્લેનને મારી નાખ્યા પછી કેપ શાન્ત થયે છે, એમ જાણીને સાધુની જેમ મુખને રંગ બદલ્યા વિના (ઠાવકા મુખે) મને રોકવા લાગી ! (૨૦૧૭ થી ૧૯) જે એણુએ મારી નજરવંચના ન કરી હોય, તે શું અત્યંત અંધકારમાં પણ મારી બહેનને પણ હું ન ઓળખી શકું? (૨૦૨૦) એમ કલ્પીને કુવલય(કમળ)નાં પત્રો સમાન કાળી તલવારને ખેંચીને હે પાપિણ! ડાકણુ! હે હેનના નાશને કરનારી !, હવે કયાં જઈશ?, કે જે બૃહસ્પતિ સમા (વિદ્વાન) પણ મને તે વિભ્રમિત કર્યો. એમ બોલતા તેણે પત્નીનું બે હોઠ સહિત નાક કાપી નાખ્યું, (૨૦૨૧-૨૨) તે પછી સૂર્યોદય થયે, ત્યારે રાત્રિને પ્રસંગ સાંભળવાથી ગુસસે થયેલા લેકેએ અને રાજાએ તેને નગરમાંથી કાઢી મૂક્યું. (૨૮૨૩) " પછી એકલે ભમતો વઈદેશા નામની નગરીએ પહોંચ્યા. ત્યાં તેણે તારાપીઠ નામે રાજાને પ્રસન્ન કર્યો. (૨૦૨૪) પ્રસન્ન થયેલા રાજાએ તેને(કીવનઃ) આજીવિકા આપી અને પ્રસન્ન મનવાળે (તે) ત્યાં રહેવા લાગ્યો. પછી સૂર્યગ્રહણ થયું ત્યારે વિચારવા લાગ્યું કે આજે હું બ્રાહ્મણને નિમંત્રીને ઘણાં શાકથી યુક્ત, અનેક જાતનાં પીણાં સહિત, ઘણી (વિછિત્તિક) રચનાથી (વિવિધ મસાલાથી) યુક્ત (વઘુમë=) ઘણું સ્વાદિષ્ટ એવા (મેન Tris) વિવિધ ભેજનને (તૈયાર) કરાવીશ અને રાજાની ખીરધરી (ધની રક્ષક–ગોવાળણ) પાસેથી દૂધ મંગાવીશ. (૨૦૨૫ થી ર૭) જે વારંવાર વિનયપૂર્વક માગવા છતાં પણ તે કઈ રીતે દૂધને નહિ આપે, તે માટે આપઘાત કરીને પણ તેને બ્રહ્મહત્યા કરીશ. (આપીશ.) (૨૦૨૮) એમ મિથ્યા વિકલ્પથી ભ્રમિત થયેલે, કલ્પનાને પણ સત્યની જેમ માને, તે “જન સમય થયે” એમ માનીને (સ્વમન કલ્પનાથી) નિચે “વારંવાર ઘણા વખત સુધી માગવા છતાં પણ ખીરધરી દૂધને આપતી નથી.” (એમ માનીને) તીવ્ર કોહવશ થઈને શસ્ત્રથી પિતાને હણવા લાગે અને ઉંચા હાથ કરીને બે, અહીં લોકે! આ બ્રહ્મહત્યા, રાજાની ખીરધરિકાના નિમિત્તે છે, કે જેણે મને દૂધ ન આપ્યું ! (૨૦૨૯ થી ૩૧) એમ એક ક્ષણ બેલીને સખ્ત ઘાથી (સ્વયં) હણાયો થકે રૌદ્રધ્યાનને પામેલે (તે) મરીને નારક થયે, (૨૦૩૨) કારણ કે-આવી સ્વચ્છેદ પ્રવૃત્તિ વાળા ચિત્તરૂપી (પટ્ટ= ) હાથીથી હણાયેલા છ ક્ષણ પણ સુખે રહી શકતા નથી, માટે મનને પ્રતિક્ષણે શિખામણ કરવી જ જોઈએ. અન્યથા ઉપર જણાવી તે પરિસ્થિતિ પ્રમાણે ક્ષણ પણ કુશળતા ન થાય. (૨૦૩૩-૩૪) વળી સ્વચ્છંદી દાસને વશ કરવાની જેમ અવશ (સ્વછંદી) મનને જે પિતાને વશ કરે, તેણે જ યુદ્ધમેદાનમાં વિજયધ્વજ પ્રાપ્ત કર્યો, તે જ શુર અને તે જ પરાક્રમી છે. (ર૦૩૫) (રિ નામ=) સંભવ છે કે-કોઈ પુરુષ કઈ રીતે આખા સમુદ્રને પણ પી જાય, ધગધગતા અગ્નિની જવાળાઓના સમૂહ વચ્ચે શયન પણ કરે, શુરતાથી તીક્ષ્ણ ધારવાળી તલવારની ધાર ઉપર ચાલે પણ ખરો