________________
મનની ચંચળતા વિષે વસુદત્તનો પ્રબંધ બેલી (બેલતી સાંભળી) કે-(
૧૬) હે સુભગ ! તારા દર્શનરૂપી અમૃત મળવાથી આજે કપટપંડિત અને ઘરમાં પૂરી રાખનાર, એવા મારા પતિથી મને (નિવૃત્તિ) મુક્તિ મળી. (
૧ ૭) હે નાટકના (પ્રવર્તક =) પ્રથમપાત્ર! તારું જીવન દીર્ઘઅખંડ થાઓ ! કારણ કે–તે ક્રોધના સમુદ્ર મારા પતિને (અહી) વ્યગ્ર કર્યો છે. (૧૯૮) તેથી હે સુભગ! આવ, જ્યાં સુધી એ કૂટપંડિત (અહી) (નાવે ) સમય વિતાવે છે, ત્યાં સુધી ક્ષણભર કીડા કરીને પિતાપિતાના ઘેર જઈએ. (
૧૯) એ પ્રમાણે તેની સ્નેહયુક્તવાણી સાંભળીને પેટા વિકલ્પ કરવારૂપ પવનથી પ્રેરાયેલા મનવાળા તે વસુદરો વિચાર્યું કે-(૨૦૦૦) હું માનું છું કે નકકી આ તે મારી પત્ની છે. આ પાપિણ પરપુરુષને સંગ કરે છે અને મને ઉદ્દેશીને કૂટપંડિત કહે છે. (૨૦૦૧) પહેલાં પણ મેં તેના લક્ષણોથી દુરાચારીણી માની હતી અને અત્યારે પ્રત્યક્ષ જ જોઈ, તેથી એને શિક્ષા કરું, (૨૦૦૨) એમ વિચારતે જેટલામાં આ (વસુદત્ત) તેને મારવા માટે ચાલે, તેટલામાં તે સ્વછંદ આચારવાળી તે યુવતી કયાંક જતી રહી. (૨૦૦૩) પછી હું માનું છું કે મને આવતે જોઈને પાપિણી તુર્ત ઘેર ગઈ હશે, એવી બુદ્ધિથી ત્યાંથી તે શીધ્ર ઘર તરફ ચાલે. (૨૦૦૪) પછી પ્રબળ ક્રોધને વશ થયેલે જયારે પિતાના ઘરના બારણે પહોંચે, ત્યારે પોતાની બહેનને શરીરચિંતા કરીને ઘરમાં પેસતી જોઈ, તેથી “આ મારી પત્ની છે”—એમ માનીને તેને, અરે પાપિણ! દુરાચારિણી છતાં મારા ઘરમાં કેમ પેસે છે? તે ભાંડની સામે મને “કપટપંડિત એ આરેપ કરીને અને તેની સાથે સહર્ષ રમીને તું આવી છે. એમ બોલતા તેણે “હા, હા, કેમ આ આમ (બેલે છે?) આ કેણ છે? મેં શું અકાર્ય કર્યું છે? ”—એમ વારં વાર ઘણું (મોટેથી) બેલતી, બહેન છતાં અત્યંત ક્રોધને વશ તેને નહી ઓળખવાથી લાકડીઓ અને મુઠીઓથી નિષ્ફરપણે તેનાં મર્મસ્થાનમાં એવી રીતે પ્રહાર કર્યા, કે જેથી તે જીવિતવ્યથી મુક્ત થઈ (મરી ગઈ). (૨૦૦૫ થી ૯) તે પછી તેની પાછળ પાછળ જ આવેલા મિત્રવર્ગો (તેને) રેકો. તેથી અધિક કંધે ભરાયેલા તેણે કહ્યું કે-(૨૦૧૦) હે. પાપીઓ ! નકકી તમારા ભેદક) પ્રપંચથી જ મારી સ્ત્રી આવું અકાર્ય કરે છે અને તેથી જ તમે મને રોકે છે. (૨૦૧૧) નિચ્ચે આ કારણે જ એના પાપકાર્યમાં વિદ્ધ દૂર કરવા તમે નહિ ઈછતા પણ મને નાટક જોવા માટે પણ લઈ ગયા. (૨૦૧૨) અથવા કૃત્રિમ મૈત્રીથી જેડાએલા(કપટી)ઓને કંઈપણ અકરણીય નથી, તેથી હે દુરાચારીઓ ! અહીંથી મારા ચક્ષુમાર્ગને છેડો. (નજરથી દુર થાઓ ! ) (૨૦૧૩) એમ બેટા કુવિકલ્પથી પીડાતા મનવાળા વસુદરો નિચે નિર્દોષ પણ તેઓને એ રીતે તિરસ્કાર્યા, કે જેથી તેઓ ) પિતાને ઘેર ગયા. (૨૦૧૪) આ કોલાહલ સાંભળીને તેની સ્ત્રી ઘરમાંથી (બહાર) આવી અને આ પ્રસંગને જોઈને બોલવા લાગી કે (૨૦૧૫) “હા હા, નિર્દય ! નિર્લજજ ! અનાર્ય! પિતાની હેનને કેમ મારે છે?” જે આવું પાપ તે ચંડાળ પણ ન કરે. (૨૦૧૬) તેણીએ એ પ્રમાણે કહ્યું અને વળી નગરલેકેએ પણ તેને નિઘો, તેથી ઘણુ કવિકલ્પથી ઘવાએલા ૧૫