Page Text
________________
સમયસાર દર્શન પ
ણ (૬) (૧) ઉપચરિત અસભૂત વ્યવહાર રાગને આત્માનો કહેવો રાગ-મૂળ સત્તરૂપ
વસ્તુમાં નથી તેથી અસભૂત છે, ભેદ પાડ્યો તેથી વ્યવહાર છે અને જ્ઞાનમાં
સ્થૂળપણે જણાય છે તેથી ઉપચરિત છે. ' (૨) અનુપચરિત અસભૂત વ્યવહાર ઃ જે સૂક્ષ્મ રાગનો અંશ વર્તમાન જ્ઞાનમાં
જણાતો નથી, પકડાતો નથી તે અનુપચરિત અસભૂત વ્યવહારનયનો
વિષય છે. (૩) ઉપચરિત સભૂત વ્યવહારનયઃ “જ્ઞાન રાગને જાણે છે આત્માનું જ્ઞાન
રાગને જાણે-તે જ્ઞાન પોતાનું હોવાથી સભૂત, ત્રિકાળીમાં ભેદ પાડ્યો માટે વ્યવહાર અને જ્ઞાન પોતાનું હોવા છતાં પરને જાણે છે એમ કહેવું તે ઉપચાર
છે. આ ઉપચરિત સભૂત વ્યવહારનય. (૪) અનુપચરિત સભૂત વ્યવહારનય જ્ઞાન તે આત્મા એમ ભેદ પાડીને કથન
કરવું તે અનુપચરિત સદ્ભુત વ્યવહારનય છે. (૭) ભગવાન આત્મા અભેદ એકરૂપ વસ્તુ છે. તે ભૂતાર્થ છે. વ્યવહારના ઉપરોક્ત
ચારેય પ્રકાર ત્રિકાળી જ્ઞાયકમાં નહીં હોવાથી અસત્યાર્થ છે, જુઠા છે. વળી ધ્રુવ આત્મા અને વર્તમાન પર્યાય બંનેને સાથે લઈએ તો તે પણ વ્યવહારનય, અશુદ્ધનયનો વિષય થઈ જાય છે. તેથી તે પણ અભૂતાર્થ-અસત્યાર્થ છે. એનો લક્ષ કરવાનું છોડાવ્યું છે. તેથી વ્યવહાર છે એમ જાણવા માટે છે, પણ આદરવા યોગ્ય નથી
આશ્રય કરવા લાયક નથી. જૈન ધર્મ તો કોઈ અલૌકિક ચીજ છે. એનો મર્મ કહેતા સાર આ છે. (૧) જિનસ્વરૂપ આત્મા છે, એટલે આત્મા વીતરાગ સ્વરૂપ છે, તે ભૂતાર્થ છે તેથી
મુખ્ય છે. બાકી બધું કર્મ એટલે રાગાદિ છે, તે વ્યવહાર છે, અભૂતાર્થ છે તેથી
ગૌણ છે, અસત્યાર્થ છે. (૨) અહીં મુખ્યનું પ્રયોજન સિદ્ધ કરવા વ્યવહારને ગૌણ કરીને તે નથી એમ કહેવામાં
આવ્યું છે. (૩) શુદ્ધનય એક જ ભૂતાર્થ હોવાથી વિદ્યમાન, સત્ય, ભૂત અર્થને પ્રગટ કરે છે.
શુદ્ધનય એટલે ત્રિકાળી ચીજ પોતે શુદ્ધનય છે. તેમાં જ્ઞાન તે આત્મા, પર્યાય તે આત્મા, એ બધા ભેદ અભૂતાર્થ છે. અવિદ્યમાન છે. શુદ્ધનય એક જ ભૂતાર્થ એટલે સાચો છે.
(૪૮)
४८
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |