Page Text
________________
સમયસાર દર્શન
થઈ ત્યારે તેમાં જણાયું કે આ શુદ્ધ છે. અહા ! જે સ્વયં જ્યોતિ સુખધામ છે, ચૈતન્યધામ છે એવા પ્રભુ આત્માનું સેવન કરતા એટલે કે પરનો આશ્રય તેમજ લક્ષ છોડી દઈને સ્વચૈતન્ય જ્ઞાયકભાવનું લક્ષ કરતાં એટલે કે તેની પર્યાયમાં તેના તરફનું વલણ થાય ત્યારે અને તો જ એ પર્યાયમાં દ્રવ્યનું સેવન થયું કહેવાય. વસ્તુ તો શુદ્ધ છે પણ તેને ભિન્નપણે ઉપાસવામાં આવતાં શુદ્ધ કહેવાય છે. જેને પર્યાયમાં શુદ્ધપણું જણાણું છે, શુદ્ધ દશામાં આ શુદ્ધ છે એમ જેને જણાણું છે તેને શુદ્ધ કહેવાય છે.
અહા ! એક કોર ભગવાન શાયકભાવ અને બીજી કોર બીજાં બધા અનંત દ્રવ્યો. અનાદિથી એમના પ્રત્યે લક્ષ છે અને જ્ઞાયકભાવ પ્રત્યે લક્ષ છૂટી ગયું છે તેથી તેની પર્યાયમાં આ જ્ઞાયકભાવ શુદ્ધ છે એવી દૃષ્ટિ તો થઈ નથી. અન્ય દ્રવ્યના ભાવ અને અન્ય દ્રવ્યથી જ્ઞાયકભાવને જુદો પાડતા એટલે કે સ્વદ્રવ્ય પર લક્ષ જતાં વર્તમાન પર્યાયમાં શુદ્ધતા થાય છે. એટલે સ્વદ્રવ્ય ઉપર લક્ષ ગયું એ શુદ્ધતા છે અને એ શુદ્ધતા દ્વારા ‘આ જ્ઞાયકભાવ એ શુદ્ધ છે.’ એમ જણાય છે તથા ત્યારે તેને માટે તે શુદ્ધ છે, પરંતુ જેને ‘એ શુદ્ધ છે’ એમ જણાણું નથી અને પર્યાયમાં જેને અશુદ્ધતા જ જણાય છે તથા અશુદ્ધતા ઉપર જ જેનો અનુભવ છે એટલે કે પર્યાય ઉપર જેની રુચિ અને દૃષ્ટિ છે તેને તો તે શુદ્ધ છે નહીં. વસ્તુ शुद्ध છે તો પણ તેને માટે તે શુદ્ધ છે નહીં.
ભલે
તો કહે છે કે જ્ઞાયક છે તે જ એટલે જે ત્રિકાળ જ્ઞાયક સ્વરૂપ છે, જેમાં કોઈ પર્યાય નથી. જેમાં શુભાશુભભાવ નથી તેમજ જેમાં પ્રમત અપ્રમતના ભેદ નથી એવી ચીજ છે તે છે. જ્યારે અન્ય દ્રવ્યનો ભાવ તો અંદર જે કર્મનો ઉદયભાવ છે તે છે પછી ભલેને તીર્થંકર નામ કર્મનો ઉદય હોય પણ તે બધા ભાવો અનેરા છે. પોતે જ્ઞાયક આત્મા ચૈતન્યમૂર્તિ પ્રભુ છે. ચૈતન્ય ચંદ્ર છે અર્થાત્ વસ્તુ જનસ્વરૂપી છે. પણ જેનો અભિપ્રાય રાગનો અને પરનો છે અર્થાત્ જેને રાગ અને પરની રુચિ છે એવા રુચિવાળાને આ વસ્તુ જિનસ્વરૂપી છે, તો પણ, તેની ખબર નથી. અહા ! આ વસ્તુ છે તો જિનસ્વરૂપ એટલે કે છે તો શુદ્ધ. અરે તેને શુદ્ધ કહો, જિનસ્વરૂપ કહો, જ્ઞાયક કહો, ધ્રુવ કહો, અભેદ કહો, સામાન્ય કહો, એક જ છે. આવી ચીજ સમીપમાં હોવા છતાં અજ્ઞાનીને તેની ખબર નથી. જ્ઞાનની જાણવાની જે એક સમયની પર્યાય છે તે પર્યાયની સમીપ જ અનાકુળ આનંદનો નાથ ભગવાન આત્મા-આખી ધ્રુવ ચીજ, પ્રભુ આત્મા પડચો છે.
જ
ચોથું પદ : વળી જે જ્ઞાયકપણે જણાયો તે તો તે જ છે, બીજો કોઈ નથી.
અહીં જ્ઞાયકને જાણનાર પર્યાયની વાત કરી. શાયકને જાણનારી પર્યાય જ્ઞાયકની પોતાની જ છે, એ પર્યાયનો કર્તા પોતે જ છે. જ્ઞાનની પર્યાય તે અન્ય જ્ઞેયનું કાર્ય છે, વા
૩૧
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |