Page Text
________________
આ સમયસાર દર્શન
ર (૧૮) શ્રી જયસેનાચાર્યદેવે તાત્પર્યવૃત્તિ નામની સંસ્કૃત ટીકા લખી છે. (૧૯) પંડીત જયચંદ્રજીએ તેનો ભાવાર્થ લખ્યો છે. (૨૦) પરમ કૃપાળુ સદ્ગુરુદેવ શ્રી કાનજી સ્વામીએ આ ગાથાઓને વિશેષ રીતે પ્રવચન
રત્નાકર'માં સમજાવી છે.
સમયસાર ૧ થી ૧૫ ગાથાનું પ્રયોજન શું છે? (૧) શ્રી કુંદકુંદાચાર્ય ગ્રંથના આદિમાં મંગળપૂર્વક પ્રતિજ્ઞા કરે છે, “આ સમયસાર નામના
પ્રાભૂતને કહીશ.' (૨) સમયનું પ્રાકૃત કહેવાની પ્રતિજ્ઞા કરી ત્યાં એ આકાંક્ષા થાય છે કે સમય એટલે શું?
તેથી પહેલાં સમયને જ કહે છે. (૩) હવે, સમયના દ્વિવિધપણામાં આચાર્ય બાધા બતાડે છે. (૪) હવે, તે એકત્ત્વની અસુલભતા બતાડે છે. (૫) હવે, આચાર્ય કહે છે કે, તેથી જ જીવોને તે ભિન્ન આત્માનું એકત્ત્વ અમે દર્શાવીએ
છીએ. તે એકત્ત્વ વિભક્ત આત્માને નિજ-વૈભવ વડે દેખાડે છે. હવે પ્રશ્ન ઊપજે છે કે એવો શુદ્ધાત્મા કોણ છે કે જેનું સ્વરૂપ જાણવું જોઈએ? એ પ્રશ્નના ઉત્તરરૂપ-જે જ્ઞાયકભાવ પ્રમત્ત-અપ્રમત્ત નથી, શુદ્ધ છે, વળી જે જ્ઞાયકપણે
જણાયો તે તો તે જ છે, બીજો કોઈ નથી. (૭) હવે પ્રશ્ન થાય છે કે દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર એ આત્માના ધર્મ કહેવામાં ત્રણ ભેદ
થયા, ભેદરૂપ ભાવોથી આત્માને અશુદ્ધપણું આવે છે ! આ પ્રશ્નના ઉત્તરરૂપ ગાથાસૂત્ર
કહે છે. (૮) વળી પ્રશ્ન ઊઠે છે કે જો એમ છે તો એક પરમાર્થનો ઉપદેશ કરવો જોઈએ, વ્યવહાર
શા માટે કહો છો? તેનો ઉત્તર છે. (૯-૧૦) વ્યવહારનય પરમાર્થનો પ્રતિપાદક કેવી રીતે છે-તેના ઉત્તરરૂપ ગાથાસૂત્ર
કહે છે. (૧૧) પહેલાં એમ કહ્યું હતું કે વ્યવહારને અંગીકાર ન કરવો, પણ જો તે પરમાર્થને તે
કહેનાર છે તો એવા વ્યવહારને કેમ અંગીકાર ન કરવો? તેના ઉત્તરરૂપ ગાથાસૂત્ર
કહે છે. (૧૨) એ વ્યવહારનય પણ કોઈને કોઈ વખતે પ્રયોજનવાન છે સર્વથા નિષેધ કરવા યોગ્ય
નથી, તેથી તેનો ઉપદેશ છે.
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |