________________
(૬)
(૩) અસત્સંગનું બળ ઘટવાથી આત્મવિચાર થવાનો અવકાશ પ્રાપ્ત થાય છે. સત્સંગ
અને સ્વાધ્યાય આ કાળમાં અભ્યાસના શ્રેષ્ઠ અધિષ્ઠાન છે. (૪) તિથિના આધારે ધર્મ નથી, પણ આત્માને આધારે ધર્મ છે.
ભાઈ ! તું તારા સ્વભાવમાં એકાગ્ર થા ને ! આખા લોકમાં તારાથી અધિક બીજું શું છે? તું જ પૂર્ણ શુદ્ધ પરમેશ્વર છો, સર્વમાં અધિક છો. સંસારમાં ભોગ-ઉપભોગની પ્રાપ્તિથી જેટલું સુખ થાય છે તેને અને ભોગ-ઉપભોગના નાશથી જેટલું દુઃખ થાય છે તેને સરખાવીએ તો ભોગ-ઉપભોગની પ્રાપ્તિથી થતાં
સુખ કરતાં ભોગ-ઉપભોગના નાશથી થતું દુઃખ અત્યંત અધિક છે. (૭) શાસ્ત્રમાં નાના પ્રકારના મિથ્યાષ્ટિઓનું કથન કર્યું છે તેનું પ્રયોજન એટલું જ
જાણવું કે એ પ્રકારોને ઓળખી પોતાનામાં કોઈ એવો દોષ હોય તો તેને દૂર કરી સમ્યક શ્રદ્ધાયુક્ત થવું, પણ અન્યના એવા દોષ જોઈ કષાયી ન થવું કારણ કે
પોતાનું ભલું-બુરૂ તો પોતાના પરિણામોથી થાય છે. (૮) મારા આત્માને સર્વજ્ઞ ભગવાને સિદ્ધ સ્વરૂપે જોયો છે, હું શું કામ ન જોઉં?
દિવ્યધ્વનિનો સાર જ એ છે કે તું પરમાત્મા જ છો એમ અનુભવ કર ! પરોપકાર કરવો, દયા પાળવી, જાત્રા કરવી, પૂજા કરવી-કરાવવી, એ બધા ભાવ બહિર્મુખ છે, વિકલ્પ છે. લોકોને આકરું લાગે. દુકાને બેઠા હોય તો પાપ થાય પણ ઉપાશ્રયમાં કે મંદિરમાં બેઠા પાપ થતું નથી એમ લાગે, પણ ભાઈ ! મિથ્યાત્વનું પાપ તો ચાલુ જ છે, જે કોઈ પરના લક્ષે ભાવ થાય છે તે ક્રમચક્રની જાત છે,
આત્માની વાત નથી. ' (૧૦) શુભ અને અશુભ બંને ભાવ વિષમ છે. શુદ્ધભાવ જ સમભાવ-એકરૂપ ભાવ છે
વીતરાગભાવ છે. શાંત-સ્વભાવ ભગવાન આત્મામાંથી બહાર આવીને જેટલી વૃત્તિઓ ઊઠે તે બધી કષાય-અગ્નિ છે. ક્રોધ-માન-માયા લોભ (રાગ-દ્રષ) રૂપ જ છે. સાક્ષાત્ ભગવાન પણ આત્માથી પર હોવાથી તેના ઉપર જેટલું લક્ષ જાય તે વિષમતા છે. સમતાથી વિરુદ્ધ ભાવ છે, તેમાંથી સમતા ન આવે. પર્યાયમાંથી
પર્યાય ઉત્પન્ન ન થાય. (૧૧) સામાન્યપણે દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર, છ દ્રવ્યનું સ્વરૂપ, સાત તત્ત્વોનું સ્વરૂપ-પ્રયોજનભૂત
પદાર્થનું જ્ઞાન અને શ્રદ્ધા બરાબર કરવા જોઈએ. એમાં પરીક્ષા કર્યા વિના ભગવાને કહ્યું છે માટે માની લો તો એમ ચાલે નહિ. સર્વજ્ઞ વીતરાગી દેવ અરિહંત અને સિદ્ધ છે. ભાવલિંગી આત્મજ્ઞાની મુની એ ગુરુ છે અને સર્વજ્ઞભગવાને કહેલા શાસ્ત્રો તે
(૧૬૯)