________________
- સ્વાનુભૂતિ પ
ર (૮) ક્ષણે ક્ષણે, પદે પદે, પર્યાયે પર્યાયે ધર્મજીવ ભેદજ્ઞાનની કળા વડે પોતાને પરદ્રવ્યો
અને પરભાવોથી ભિન્ન માની અનંતશક્તિના ધારક તરીકે પોતાનો પરિપૂર્ણ જ્ઞાન સ્વભાવનો સ્વીકાર કરે છે અને આનંદમાં રહે છે. પોતાના જ્ઞાનઆનંદસ્વરૂપ ભગવાન આત્માના યથાર્થ નિર્ણયના સામર્થ્યના બળે અને ભેદજ્ઞાનથી પર્યાયો સહજ સ્વયં નિર્મળ થતી જાય છે અને સ્વભાવ જેવો છે
તેવો ભાવ બનતા સ્વાનુભવની દશા પ્રગટ થાય છે. (૧૦)
શુદ્ધ, બુદ્ધ ચૈતન્યધન, સ્વયંજયોતિ સુખધામ;
અનંતદર્શન, જ્ઞાન તું, અવ્યાબાધ સ્વરૂપ.' બીજું કહીએ કેટલું, કર વિચાર તો પામ.”
આત્મા શુદ્ધ કહેતાં પવિત્ર છે, બુદ્ધ એટલે જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. ચૈતન્યધન કહેતાં અસંખ્ય પ્રદેશ છે. આત્મા સ્વયંજ્યોતિ છે એટલે સ્વયં સિદ્ધ વસ્તુ છે. કોઈએ ઉત્પન્ન કરી હોય કે કોઈથી નાશ પામે એવી ચીજ નથી. તે સુખધામ છે એટલે આનંદનું-અતિન્દ્રિય ધામ છે. આવો આત્મા અભેદ એકરૂપ ભૂતાર્થ વસ્તુ છે. તેને કર વિચાર તો પામ' એટલે જ્ઞાનની પર્યાયમાં સ્વસંવેદન વડે આવા જ્ઞાયકને લક્ષમાં લે તો તેની પ્રાપ્તિ થાય, પોતાના અનંત ગુણોમાં વ્યાપેલું અભેદ, અખંડ જે ધ્રુવતત્ત્વ એની દૃષ્ટિ કરવી એ નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન છે. આ સિવાય બહારના ક્રિયાકાંડમાં-રાગમાં ધર્મ માની પ્રવર્તે તે મિથ્યાદષ્ટિ છે.
ધર્મીજીન (૧) ધર્માજીવ અંતર અનુભવથી પોતાના સ્વભાવને દેખીને પરમ પ્રસન્ન થાય છે.
ચેતન્ય અનુભવની ખુમારી એના ચિત્તને બીજે કયાંય લાગવા દેતી નથી. (૩) સ્વાનુભવના શાંત રસથી તે તૃમ છે; ચૈતન્યના આનંદની મસ્તીમાં તે એવા મસ્ત
છે કે હવે બીજું કાંઈ કરવાનું રહ્યું નથી (૪) હું જ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર છું; હું જ મોક્ષ છું, હું જ સુખ છું; મારો સ્વભાવ
વૃદ્ધિગત જ છે, પરભાવનો મારામાં પ્રવેશ નથી. (૫) હું મારા ચેતન્યવિલાસ સ્વરૂપ છું; ચૈતન્યમાં બીજા કોઈની ચિંતા નથી.
એકત્ત્વ ચેતન્ય ચિંતનમાં પરમ સુખ છે. સર્વ સુખ-સંપત્તિનો નિધાન એવો હું છું. (૭) મારા સ્વરૂપને દેખી દેખીને જોકે પરમ તૃપ્તિ અનુભવાય છે, તો પણ એ અનુભવની
કદી તૃપ્તિ થતી નથી, એમાંથી બહાર આવવાની વૃત્તિ થતી નથી. (૮) સ્વરૂપનો બધો મહિમા સ્વાનુભવમાં સમાય છે. (૯) આવી જેની અનુભવદશા છે તે ધર્મી છે. (૧૦) શુદ્ધોપયોગ એ જ ધર્મીનું લક્ષણ છે.
૧૫૩),
(૨)