Samaysara Darshan

SR No.: 006042
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 155

વ
,
. (૯)
,,
સ્વાનુભૂતિ થાય તળુસાર તત્ત્વનિર્ણય કરે છે તે જીવ અલ્પકાળમાં જ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરી મોક્ષમાર્ગ પર આગળ વધે છે. તેને માટે મોક્ષ દૂર નથી. વસ્તુ સ્વરૂપ-તત્ત્વનું યથાર્થ જ્ઞાન થયા પછી-પદ્રવ્યના બધા કાર્યો-સ્વતંત્ર, ક્રમબદ્ધ, પોતાની તે સમયની યોગ્યતા પ્રમાણે થયા કરતા ભાસીત થતા હોવાથીઅને પ્રત્યેક સમયે પોતાની ભિન્નતા અને જેવું સ્વરૂપ છે તે જ લક્ષમાં રહેતું હોવાથી-એવી ધારા શરૂ થઈ જાય છે. આ બધું જ્ઞાનનું જ પરિણમન છે. જો જ્ઞાનની આવી અવિચ્છિન્ન ધારા બે ઘડી ચાલુ રહે તો કરણલબ્ધિના છેલ્લા સમયે સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ થાય છે અપૂર્વ આનંદ સાથે આત્માનો અનુભવ થાય છે. એ જ્ઞાનની પર્યાય સ્વભાવમાં અભેદરૂપે પરિણમી જાય છે એ જ્ઞાનની શુદ્ધ પર્યાયમાં ભગવાન આત્મા જણાય છે.
સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરવાની આ એક જ સહજ-સરળ-અરિહંત ભગવંતોએ બતાવેલી વિધિ છે.
દરેક દ્રવ્યની વ્યવસ્થા એ પ્રમાણે છે કે તે કાર્યનું કારણ તે જ દ્રવ્યમાં જ
હોય છે. (૧૦) આત્મા દ્રવ્ય છે તે નિશ્ચયકારણ છે એમાંથી મોક્ષ પ્રગટે છે માટે મોક્ષનું નિશ્ચયકારણ
તો દ્રવ્ય છે અને મોક્ષ તે કાર્ય છે. આ રીતે જ નિશ્ચય કારણ-કાર્ય છે. (૧૧) મોક્ષનું યથાર્થ કારણ તો દ્રવ્ય છે; અને મોક્ષમાર્ગની પર્યાય (સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન
ચારિત્રની પર્યાય), તેને મોક્ષનું કારણ કહેવું તે વ્યવહાર છે. (૧૨) તેને વ્યવહારકારણ કેમ કહ્યું?
મોક્ષમાર્ગનો અભાવ તે મોક્ષનું કારણ છે અને દ્રવ્ય તે ભાવરૂપ કારણ છે. અભાવરૂપ કારણને ભાવરૂપ કારણ કહેવું તે વ્યવહાર છે. આત્મા શુદ્ધ ચિદાનંદ
ત્રિકાળ ધ્રુવ છે એને મોક્ષનું કારણ કહેવું તે નિશ્ચય છે. (૧૩) સર્વજ્ઞ પરમાત્માએ તારા આત્મામાં અનંત શક્તિ પડી છે એમ જોયું છે-એ
શક્તિમાંથી મોક્ષની પર્યાય થાય છે તેથી મોક્ષનું નિશ્ચય કારણ તો દ્રવ્યસ્વભાવ છે. આત્માના જ્ઞાન, રૂચિ (શ્રદ્ધા), રમણતારૂપ મોક્ષમાર્ગને કારણ કહેવું તે વ્યવહાર છે. મોક્ષનું યથાર્થ કારણ મોક્ષમાર્ગ નથી પણ દ્રવ્ય સ્વભાવ છે એમ નિશ્ચય વ્યવહારનું સ્વરૂપ જાણવું.
(૧૦૮)