Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 82

શ્રી મહાવીર દર્શન કરી (૫) સર્વ શાસ્ત્રોમાં એજ તાત્પર્ય છે કે જ્ઞાયકની દૃષ્ટિ કર ! જ્ઞાન પણ જ્ઞાયકનું કર અને સ્થિરતા પણ જ્ઞાયકમાં કર! આ ત્રણેયમાં વીતરાગતા જ છે, એ જ સર્વ શાસ્ત્રોનો સાર છે.
(૬) સંયોગ (અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ), નિમિત્ત (સાચા દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર કે કમ) અને રાગ (વિકારી પર્યાયો, સંયોગી ભાવો) એ ત્રણેની ઉપેક્ષા કરીને શુદ્ધાત્માની દષ્ટિ કર ! સંયોગ અને નિમિત્તનું લક્ષ છોડીને આત્માનું લક્ષ કર ! નિમિત્ત અને સંયોગીભાવને છોડીને સ્થિરતા કરવી તે સર્વ શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય છે અને તેના ફળમાં વીતરાગતા છે સામ્યભાવ છે.
(૭) આમ, “નિમિત્ત, સંયોગ અને સંયોગીભાવોની ઉપેક્ષા કરવી અને સ્વભાવની અપેક્ષા કરવી’ આમાં દષ્ટિ, જ્ઞાન અને ચારિત્ર ત્રણેય આવી જાય છે. આવા શાસ્ત્રોના રહસ્યને જાણતાં મુનિરાજ વીતરાગ પરમાનંદ એક સુખરસના આસ્વાદી થયા થકા સમભાવ પ્રગટ કરે છે.
(૮) વિકલ્પોના અનેક પ્રકાર છે તે બધામાં દુઃખ જ છે જ્યારે સુખનો એક જ પ્રકાર છે. એ સુખરસ-આત્માનંદરસનો આસ્વાદ કરતાં અતીન્દ્રિય આનંદને સેવતાં મુનિ વીતરાગ ભાવે પરિણમે છે, કારણ કે અતીન્દ્રિય આનંદનો સ્વાદ જ એવો છે કે સમભાવ-વીતરાગભાવ થઈ જાય છે.
(૯) આત્મા એટલે અતીન્દ્રિયજ્ઞાન અને આનંદની મૂર્તિ. આવા આત્માને જેણે દૃષ્ટિ અને જ્ઞાનમાં લઈને તેનો સ્વાદ લીધો તે અતીન્દ્રિય આનંદમાં તૃપ્ત તૃપ્ત થઈ જાય છે. અતીન્દ્રિય આનંદમાં તૃપ્ત થયેલા મુનિને સમભાવ થઈ જાય છે. આવી સમભાવી દશાને મુનિપણું અથવા ચારિત્રદશા કહેવાય છે. આવી દશાના ધારક સાધુને સાધુ કહેવામાં આવે છે.
(૧૦) મારા સ્વરૂપમાં જ આનંદ છે એવી દષ્ટિ થવી તેનું નામ જ સમ્યગ્દર્શન છે. આવી સમ્યગ્દષ્ટિ જેને થઈ તે હવે શુભાશુભ વિકલ્પમાં કે સંયોગમાં આનંદ માનતો નથી. આત્મામાં જ આનંદ છે અને આ આકુળતા છે તે મારાથી પર છે એમ આનંદ અને આકુળતાનું અથવા તો સ્વભાવ અને વિભાવનું ભેદજ્ઞાન થવું તે સમજ્ઞાન છે.
(૧૧) પરમાત્મા પોતે જ આનંદમૂર્તિ છે, તેમાં નજર નાખવાથી નિધાનનો વિકાસ થયો છે-નિધાન ખૂલવા લાગે છે. આ નિધાનમાં વિકલ્પ હોતો નથી, સમભાવ હોય છે. આવા જ્ઞાનસહિત આનંદમાં ઠરતાં સહેજે સમભાવ થઈ જાય છે. •
(૧૨) આવો સમભાવ'- વીતરાગભાવ” એ ચારે અનુયોગોનો સાર છે. બાર અંગનો સાર છે. વીતરાગી દિવ્યધ્વનિનો સાર છે.
(૧૩) આદરથી સમભાવને જ ધારણ કરવો જોઈએ. આત્મા જેવો છે તેવી તેની દષ્ટિ, જ્ઞાન અને લીનતા એ સમભાવ છે. વિકલ્પનો (શુભાશુભ ભાવો) આદર નહી કરતાં, આ સમભાવનો આદર કરવા યોગ્ય છે.
૧૯૧)