Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 45

(૧) ઉત્તમ ક્ષમાઃ
શ્રી મહાવીર દર્શન
****
વ્યાખ્યા
ક્ષમા આત્માનો સ્વભાવ છે. ક્ષમા સ્વભાવી આત્માના આશ્રયે જે ક્રોધના અભાવરૂપ શાંતિ-સ્વરૂપ પર્યાય પ્રગટ થાય છે એને ક્ષમા કહે છે.
(૨) ઉત્તમ માર્દવઃ માર્દવ પણ આત્માનો સ્વભાવ છે માર્દવ સ્વભાવી આત્માના આશ્રયે જે માનના અભાવરૂપ શાંતિ-સ્વરૂપ પર્યાય પ્રગટ થાય છે એને માર્દવ કહે છે.
(૩) ઉત્તમ આર્જવઃ આર્જવ પણ આત્માનો સ્વભાવ છે. આર્જવ સ્વભાવી આત્માના આશ્રયે જે માયાચારના આત્મામાં છળકપટના અભાવરૂપ શાંતિ-સ્વરૂપ જે પર્યાય · પ્રગટ થાય તેને આર્જવ કહે છે.
(૪) ઉત્તમ શૌચ પવિત્રતા પણ આત્માનો સ્વભાવ છે.સમ્યગ્દર્શન સહિત-પવિત્ર સ્વભાવી આત્માના આશ્રયે લોભના અભાવરૂપ જે વીતરાગી પવિત્રતાની પર્યાય પ્રગટ થાય તે જ ઉત્તમ શૌચધર્મ છે.
(૭) ઉત્તમ તપઃ
(૫) ઉત્તમ સત્યઃ દ્રવ્યનું લક્ષણ સત્ છે. આત્મા પણ એક દ્રવ્ય છે, તેથી તે સત્ સ્વભાવી છે. સત્ સ્વભાવી આત્માના આશ્રયે આત્મામાં જે શાંતિ -સ્વરૂપ વીતરાગ પરિણતિ ઉત્પન્ન થાય છે તેને નિશ્ચયથી સત્યધર્મ કહે છે. મિથ્યાત્ત્વના અભાવ વિના તો સત્યધર્મની પ્રાપ્તિ થવી જ સંભવિત નથી. ઉત્તમ સત્ય એટલે સમ્યગ્દર્શન-સમ્યજ્ઞાન સહિત વીતરાગ ભાવ. સાચી શ્રધ્ધા અને સાચી સમજપૂર્વક ઉત્પન્ન થતી વીતરાગ પરિણતિ એ જ નિશ્ચયથી ઉત્તમ સત્યધર્મ છે.
(૬) ઉત્તમ સંયમઃ સંયમન સંયમ કહે છે. સંયમન એટલે ઉપયોગને પર પદાર્થથી ખસેડી લઈ આત્મસન્મુખ કરવો,પોતાનામાં જોડવો, પોતામાં એકાગ્ર કરવો. ઉપયોગની સ્વસન્મુખતા, સ્વલીનતા જ નિશ્ચય સંયમછે. સમ્યગ્દર્શન વિના સંયમની ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ, વૃધ્ધિ અને લાગમ સંભવિત નથી.
સમસ્ત રાગાદિ પરભાવોની ઈચ્છાના ત્યાગ વડે સ્વ-સ્વરૂપમાં પ્રતપન કરવું-વિજયન કરવું એ તપ છે. આત્મલીનતા દ્વારા વિકારો પર વિજય પ્રાપ્ત કરવો એ તપ છે.
૨૪