Mahavir Darshan

SR No.: 006039
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 202
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 149

જાનકી શ્રી મહાવીર દર્શન
જ્ઞાયક જ્ઞાયક જ છે એ નિશ્ચયનો સ્વીકાર કરી અભેદ પરિણમતાં અનુભૂતિ પ્રગટ થઈ જાય છે અને અતીન્દ્રિય આનંદનું વેદન આવે છે. | જિનવાણી માતા પ્રયોજનની સિધ્ધિ માટેની આ જે વસ્તુસ્થિતિ દર્શાવે છે તે ક્ષયોપશમ જ્ઞાનના બળે -તર્કના ધરાતલ ઉપર સ્થિત રહીને વિચારવાન જીવોને સ્વીકૃત થવાનું દુષ્કર છે. સર્વજ્ઞ ભગવાનનો આ માર્ગ વીતરાગમય છે અને તે ભાવભાસન વિના યથાર્થપણે સ્વીકૃતિમાં આવવા યોગ્ય નથી. પર સાથેના સમસ્ત પ્રકારના સંબંધ વિનાનો હું ચેતના સર્વસ્વ એવો અખંડ અભેદ જ્ઞાયક ભગવાન છું એવા નિજ અસ્તિત્વના સ્વીકાર વિના વસ્તુ પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી.
જીવ જ્યારે તત્વચિંતનની ભૂમિકામાં હું જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવી છું એમ પોતાના સ્વરૂપની ચિંતનામાં વર્તતો હોય ત્યારે સહજપણે જ એ ભૂમિકામાં વાસ્તવિક વસ્તુસ્થિતિ પ્રગટ થઈ જાય છે અને એ ચિંતનકણિકા રૂપે, પર સાથે મારે કોઈ સંબંધ નથી” એ સ્વીકૃત થઈ જાય છે. હું તો સદાય જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવી જ્ઞાયક છું અને પર સાથે મારે કોઈપણ પ્રકારનો સંબંધ નથી. પરમાર્થ શેય-જ્ઞાયક સંબંધ પણ પર સાથે મારે નથી એવું આમાં સૂચિત થાય છે.
આ ચિંતનને આચાર્ય ભગવંતો પણ સમર્થન આપે છે. શ્રી સમયસારજી શાસ્ત્રના કળશ૨૦૦ માં અમૃતચંદ્ર આચાર્યદવ ફરમાવે છે કે “નક્તિ સવો સમ્પર્ધી પરદ્રવ્યાત્મતવાયો !” પદ્રવ્ય સાથે આત્માને કાંઈપણ સંબંધ નથી, ત્યાં કર્તા-કર્મ સંબંધથી શરૂ કરીને શેય-જ્ઞાયક સંબંધ સુધીની નાસ્તિ સ્વહિતાર્થે સ્વીકારવા યોગ્ય છે.
આ જ વાતના સમર્થનરૂપે શ્રી પ્રવચનસારજી શાસ્ત્રની શ્રી જયસેન આચાર્ય મહારાજની ગાથા ૨૦૦ ની ટીકામાં આચાર્ય મહારાજ ફરમાવે છે કે ‘તથા મૂતસ્ય તો મમ ન વર્તા स्वस्वाम्यादय: परद्रव्यासंबन्धा न सन्ति, निश्चयेन ज्ञेय-ज्ञायक सबन्धो नास्ति!'
ત્રણ કષાયના અભાવપૂર્વક પ્રચુર સ્વસંવેદનમાં ખૂલનારા દિગંબર આચાર્ય ભગવંતો જ્યારે આટલી સ્પષ્ટતાથી આત્માનો પર સાથે સંબંધ ન હોવાથી ચોખવટ કરે છે ત્યારે સર્વ આત્માર્થી જીવોએ નિજકલ્યાણની એકમાત્ર અભિલાષા રાખી વ્યક્તિગત માનાદિ કષાયોથી ભિન્ન પડી આચાર્ય ભગવંતોના સ્વસંવેદન પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનમાંથી આવેલા આ મહામંત્રને સ્વીકારી મનુષ્યભવ સાર્થક કરવા યોગ્ય છે.
જ્ઞાનનો નિશ્ચયસ્વભાવ સ્વપ્રકાશ છે અને આચાર્ય ભગવંતોના આત્મઅનુભવપૂર્વકના કથનોમાં જ્યારે એમ આવતું હોય કે નિશ્ચયથી એટલે કે ખરેખર પરમાર્થે મારે એટલે કે જ્ઞાયકદેવને પર સાથે શેયજ્ઞાયક સંબંધ પણ નથી તો પછી સ્વ-પર પ્રકાશતાનું મારું સામર્થ્ય કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તે ખૂબ ગહન ચિંતનપૂર્વક વિચારણીય છે.