________________
***ીને શ્રી મહાવીર દર્શન કરી સ્વભાવને એકને નિર્મળ અનુભવે છે. પર્યાયનું બદલવું છે છતાં સર્વથા અનિત્ય અને અનેકરૂપ થઈ ગયો એમ ધર્મી કદી માનતો નથી.
(૪૦) અહા! અંતરમાં સચ્ચિદાનંદ પ્રભુ આત્મા બિરાજે છે તેને ધ્યેય બનાવ્યા વિના, તેનો આશ્રય કર્યા વિના બધું જાણપણું) ધૂળ-ધાણી છે, કેમ કે જ્ઞાન જે પ્રસિધ્ધ છે તેના વડે પ્રસાધ્યમાન તો એક શુધ્ધ આત્મા છે. શું કીધું? જે દશામાં જાણપણું છે તે જાણવાની દશા પ્રસિધ્ધ છે, કેમ કે પોતાના વેદનથી તે સિધ્ધ છે, જ્ઞાન સ્વને જાણે છે, પરને પણ જાણે છે, એને એમાં પરની જરૂર-અપેક્ષા નથી. જ્ઞાન સ્વને જાણે ને જાણવારૂપ પ્રવર્તે, વળી જ્ઞાન પરને પણ જાણે, પણ પરને કરે નહિ અને પરમાં ભળે નહિ.
અહાહા ! આવું જ્ઞાન પ્રસિધ્ધ છે અને એ જ્ઞાન વડે પ્રસાધ્યમાન-સાધવા યોગ્ય અનંત ધર્મોના સમુદાયરૂપ એક અભેદ ભગવાન આત્મા છે. જાણવાની દશા જે લક્ષણ છે તેના લક્ષરૂપ લક્ષ એક ધ્રુવ ભગવાન આત્મા છે. બસ, આ સિવાય બાહ્ય નિમિત્તે-દેવ-ગુરૂ-શાસ્ત્ર ઈત્યાદિ અન્ય કોઈ એનું લક્ષ્ય નથી.
અમૃતબિંદુ (સ્લપર પ્રકાશક).
(૧) આત્માનું જ્ઞાન સ્વપર-પ્રકાશક હોવાથી તેના અનુભવનન્સ કાળમાં પણ તે જ્ઞાનસ્વરૂપ જ્ઞાનને પ્રકાશે છે અને અખંડને પણ પ્રકાશે છે. તેથી તેને નિશ્ચયથી સ્વપરપ્રકાશક કહેવાય છે.
(૨) એક આત્માને જાણતા સર્વ જાણી શકાય છે. કેમ કે આત્માનો સર્વને જાણવાનો સ્વભાવ છે. આત્માનો સ્વાર પ્રકાશક સ્વભાવ હોવાથી સ્વને જાણતા પર જણાઈ જાય છે.
(૩) સર્વને જાણવા-દેખવાનો સ્વભાવ તો અબંધસ્વરૂપ છે. આવો અબંધસ્વરૂપ ભગવાન આત્મા રાગમાં રોકાવાથી પોતાને જાણતો નથી, અહા ! સર્વ શેયોને જાણનાર એવા પોતાને તે જાણતો નથી! પોતાને જાણતો નથી એમ કીધું પણ સર્વ શેયોને જાણતો નથી એમ ન કીધું, કેમકે પોતાને જાણવું એ નિશ્ચય છે અને પરને જાણવું તે વ્યવહાર છે.
(૪) તારા જ્ઞાનસ્વભાવના આશ્રયે જે પર્યાય પ્રગટ થાય તે આત્મદર્શન અને આત્મજ્ઞાન છે, બાકી બધો વ્યવહાર છે. દ્રવ્યના લક્ષે જે જ્ઞાનની સ્વપર પ્રકાશક પર્યાય ઉત્પન્ન થાય તે પોતાથી થાય છે. તે પોતાને અને રાગને જેમ છે તેમ જાણે છે. જ્ઞાન વ્યવહારને જાણે છે તો પણ પોતાની પર્યાયની તાકાતથી જાણે છે.