Page Text
________________
શ્રી મહાવીર દર્શન
(૩૦) જ્ઞાનમાં જે અનેક જ્ઞેયોના આકાર જણાય છે એનો અભાવ-ત્યાગ કરી અજ્ઞાની પોતાનો નાશ કરે છે, ત્યારે ધર્મી દ્રવ્યથી જ્ઞાનમાત્ર ભાવનું એકત્ત્વ પ્રકાશતો પર્યાયમાં અનેકપણું હોવા છતાં વસ્તુપણે હું એક જ છું એમ દ્રવ્યથી એકત્ત્વ પ્રકાશિત કરતો અનેકાન્ત વડે પોતાને જીવિત રાખે છે.
(૩૧) અહા ! જ્ઞાનની પર્યાય ત્રિકાળી દ્રવ્યને, તેના અનંતગુણને તથા તે સાથે પ્રગટ થતાં દર્શનની, આનંદની, શ્રધ્ધાની, શાંતીની સ્વચ્છતાની, પ્રભુતાની-બધી પર્યાયોને પણ જાણે છે. વળી તે પર્યાય પરને અને રાગને પણ જાણે ! અહા ! આવું જ કોઈ જ્ઞાનની પર્યાયનું સ્વ-પરને પ્રકાશવાનું ચમત્કારીક સામર્થ્ય છે. આમ પર્યાય અપેક્ષા અનેકપણું જેને કબુલ નથી એવો અજ્ઞાની અનેકપણાનો ત્યાગ-અભાવ કરીને પોતાનો નાશ કરે છે, અર્થાત્ સ્વાનુભૂતિમાં પ્રાપ્ત થવા યોગ્ય અતીન્દ્રિય આનંદથી દૂર રહે છે, ત્યારે ધર્મી-જ્ઞાની પુરૂષ જ્ઞાનમાત્ર ભાવનો પર્યાયથી અનેકતત્ત્વ પ્રકાશતો થકો પોતાનો નાશ થવા દેતો નથી.
(૩૨) આત્માની સમય સમયની જ્ઞાનની અવસ્થા પોતપોતાની યોગ્યતાનુસાર આત્મામાં થાય છે, નિમિત્તને કારણે થાય છે એમ નહિ. નિમિત્ત હો ભલે અને એને જાણે પણ, પરંતુ નિમિત્તને જાણનારી જ્ઞાનની દશા પોતાની પોતાથી છે. નિમિત્તને લઈને નથી. ઝીણી વાત છે, ભાઈ:! જેવું નિમિત્ત હોય તેવું થાય એમ બીજા કહે છે ને ? તો કહે છે એમ નથી. આત્માના અનંતગુણની અવસ્થા પોતાના સ્વકાળે પોતામાં પોતાથી થાય છે. નિમિત્તથી નહિ. છતાં લક્ષ નિમિત્ત પર હોવાથી નિમિત્તને લઈને મારી પર્યાય થાય છે. એમ અજ્ઞાની માને છે. અજ્ઞાની પોતાના સત્ને અસત્ કરે છે.
(૩૩) પોતે ત્રિકાળ એક જ્ઞાયક સ્વરૂપ છે. પરણેયને જાણવારૂપ તેની પૂર્વકાળમાં જે જ્ઞાનની દશા હતી તે પોતાની પોતાથી જ હતી, પરજ્ઞેયને લઈને નહિ તથા વર્તમાન તે બદલીને અન્ય જ્ઞેયને જાણવારૂપ થઈ તે પણ પોતાની પોતાથી જ છે અન્ય જ્ઞેયને લીધે નથી. અહા ! સ્વપરને જાણવાપણે પ્રતિસમય પરિણમે એ જ્ઞાનનું આત્માનું સ્વરૂપ જ છે, પણ અજ્ઞાની એકાંતી તેમ નહિ માનતા, પૂર્વે જાણવામાં આવેલા જ્ઞેયો નાશ પામતા મારું જ્ઞાન નાશ પામી ગયું એમ માને છે, કેમ કે એની દૃષ્ટિ પર ઉપર જ છે, પરાવલંબી છે. સમજાણું કાંઈ ?
અહો ! આ તો અનંતા તીર્થંકરોના પેટના રહસ્યની વાત આચાર્ય ભગવાને વહેતી મૂકી છે. એના પ્રવાહનું અમૃત પીનારા પીઈને પરમાનંદને પામે છે, ને બાકીના તુચ્છ અભાવરૂપ થઈને રખડી મરે છે.
(૩૪) નિશ્ચયથી જોઈએ તો સ્વભાવ-પરભાવને જાણવાની જે સ્વ-પર પ્રકાશક પર્યાય પ્રગટ થાય છે તે, તે જાતની તે કાળે પર્યાયની શક્તિ-યોગ્યતા છે તેથી પ્રગટ થાય છે. એટલે
૧૧૯
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |